Juan Bautista Agirre

KONFESIOKO,
ETA
KOMUNIOKO SAKRAMENTUEN GAÑEAN
ERAKUSALDIAK

Fitxategi hau “liburu-e” bildumako alea da,
liburu elektronikoen irakurgailurako prestatua.
 
Liburu gehiago eskuratzeko:
              http://armiarma.com/liburu-e

Bertsio elektroniko honen egilea: Josu Landa Ijurko.

Iturria: Confesioco, eta comunioco sacramentuen gañean eracusaldiac, Juan Bautista Aguirre. La Lama, 1823.

http://klasikoak.armiarma.com/

Egileari buruzko informazioa:

       http://zubitegia.armiarma.com/egileak/00330.htm

KONFESIOKO,

ETA

KOMUNIOKO
SAKRAMENTUEN GAÑEAN

ERAKUSALDIAK,

lenbiziko Komuniorako prestatu bear diran Aurrentzat,

eta bidez Kristau azientzat ere bai.

ESKEINZEN DIEZTE EUSKALDUNAI

D. Juan Bautista Agirre, Asteasuko Benefiziadu,
eta Gipuzkoako Arziprestazko nagusian Diputadu jeneralak.

TOLOSAN.

Iruñeko gure Apaiznagusiaren,
eta emengo Korrejidorearen baimenarekin,
D. Juan Manuel la Lamaren moldiztegian,
1823. urtean.

LAU PARTE, EDO PUSKA DITU

       Lenengoan erakusten dira, Konfesioko Sakramentuari dagozkan gauzak. Bigarrenean, Komunioari dagozkanak. Hirugarrrenean, nola obraz egiten dan lenengo bietan hitzez adirazi dana. Laugarrenean, erakusten zaio, ala lenbiziko Komunioa egiten duan aurrari, nola, edozein Kristauri betiko bizitza doatsuaren bide eder-garbia.

PROLOGO

Fin, a que se dirigen estas Instrucciones:
y método que, para ponerlas en práctica
con los Niños, y Adultos, adoptaría el Autor.

       La ignorancia de muchos Cristranos á ceren del modo práctico de prepararse para recibir los Sacramentos de la Confesion, y Comunion, es un mal contra el cual claman los Predicadores, y Escritores celosos, y que no obstante subsiste en muchas partes. ¿Cual será la causa de esto? Apenas podrá encontrarse otra tan poderosa como es la facilidad, con que en muchas Parroquias se admiten los Niños á la primera comunion. En algunas no se les obliga á aprehender las cuatro partes del Catecismo; en otras se contentan con que sepan estas, especialmente si responden con puntualidad á lo siguiente: ¿Qué es lo que se requiere para una buena Confesion? ¿Qué cosa es Exámen? ¿Qué el Dolor? ¿De cuantas maneras es el Dolor? ¿Qué cosa es Contricion? ¿Qué la Atricion? ¿Para que fue instituido el Sacramento dei Altar? ¿Cuantas cosas se requieren para una buena Comunion? De aqui resulta el que los niños comiencen á participar de los Divinos Misterios, sin saber que es lo que deben, y como deben practicar para recibirlas dignamente. De aquí el perseverar regularmente én la misma ignorancia hasta la muerte. De aquí el tropezar, los Confesores con penitentes tan mal guisados, y desprevenidos; que se ven precisados á disponerlos en el mismo Confesonario, si las circunstancias lo permiten. De agui finalmente un número inmenso de Confesiones, y Comuniones sacrilegas, ó á lo menos infructuosas. Yo confieso, que es empeño arduo el desterrar del todo esta ignorancia en muchos pueblos derramados en barrios distantes de la Iglesia; pero al mismo tiempo creo, que se remediará en gran parte, si con tesón, y método se procura la instruccion de los Niños antes de la primera Comunion; si ademas al pueblo se le esplica el modo práctico de disponerse para la confesion, y Comunion, en Misas mayores, ú otros tiempos oportunos, no una, ú otra vez, sino una gran temporada. Y para que el Catequista tenga algun alivio en un Egercicio tan importante, le presento estas pequeñas instrucciones distribuidas en cuatro partes. En la primera parte se instruye al Niño sobre la Confesion: En la segunda sobre la Comunion: En la tercera se le hace poner en práctica lo que en las dos primeras se le ha enseñado especulativamente. Y en la cuarta se han recogido las Instrucciones mas importantes, y oportunas, para que un Vascongado viva segun la Ley de Jesu-Cristo.

       El método que convendrá adoptarse en cada Pueblo, dejo con gusto a la prudencia, y discrecion de los Señores Párrocos; y solo añadiré, que si me viese en la necesidad de haber de emprender una ocupacion tan delicada, procuraria valerme, en cuanto fuese posibla de las reglas simientes. I. A ningun Niño colocaria en la clase de los que han comenzado las Instrucciones para la primera Comunion, si no sabe las cuatro partes del Cátecismo. Esta es la práctica de los Obispados donde esta Disciplina de la primera Comunion ha estado mas floreciente, y se conforma con el sentir de los autores, que para la primera comunion piden, que el Niño sepa la Doctrina, cuyo compendio son las cuatro partes del Astete. Esto viendo, que algunos me dirán, que no es necesario que se sepan las cuatro partes á la letra, si se saben en cuanto á la sustancia. Es asi. ¿Pero cómo podrán saber los Niños, e idiotas la sustancia de las cuatro partes; y como darán razon suficiente de ellas si jamas las han aprehendido, ni con las expresiones con que las esplica el Cátecismo, ni con otras? II. Donde hay Maestro, y Maestra de primeras letras debe procurarse, que los Padres envien á tiempo los Niños, y Niñas á la Escuela respectiva, para que desde la edad tierna comiencen con la Doctrina. III. Aunque no haya este auxilio, la esperiencia enseña, que no suelen faltar personas que con amor y caridad sacrifiquen algun tiempo para instruir á los Niños y Niñas. He conocido un hombre, y una muchacha que en las Parroquias donde vivían se divertian en este egercicio, y hacían segun me aseguraron un bien imponderable á la juventud. IV. En muchas Parroquias de este Pais hay barrios tan distantes de la Iglesia que los Niños, y Niñas no pueden asistir á la Escuela, ni otra casa de la proximidad de la Parroquia á no hacer sus Padres un empeño extraordinario. Para instruir á los Niños de semejantes barrios, dos medios oportunos se practican en algunos Lugares: el primero es instruir algunos Niños y Niñas de los mismos barrios, para que estos enseñen á los demas; y el segundo el enviar alguna persona juiciosa, para que durante el invierno los instruya. Ojala se estableciesen en nuestras Parroquias las Cofradías de la Doctrina Cristiana tan recomendadas de la Silla Apostolica. Entónces no habría estas angustias, y en cada barrio los Cofrades cuidarían de la enseñanza de los Niños, e ignorantes en la doctrina. V. Cuando el Niño ha aprehendido las cuatro partes del Astete, se le pasa á la clase de los están instruyéndose para la primera Comunion. Se le enseña el primer año lo perteneziente al Sacramento de la Confesion: en el segundo lo respectivo á la Comunion; y finalmente sé le detiene el tiempo necesario en el modo práctico de prepararse, y recibir ambos Sacrarnentos. Algunos reputarán esto casi imposible para practicarse con los Niños. pero si consultan con la experiencia de varios Obispados, se desengañarán. VI. A los que se muestran mas aplicados se les debe dar algun premio. Asi se práctica en muchas partes; y con extraordinario esmero en Italia. El dia de la primera Coinunion á cada Niño se le dará un exemplar nuevo de estas Instrucciones, para que les sirva de Devocionario. VII. Segun la Diciplina actual de la Iplesia parece mas verisimil, que la discrecion suficiente para la Confesion no basta para la primera Comunion, exceptuando el peligro de la muerte, para la debida inteligencia de esta regla debe tenerse presente primero: Que en las prirneros tiempos de la Iglesia no se esperaba á los años de la discrecion, ó uso de la razon para dar á los niños la primera comunion, sino que se les administraba á una con el Bautismo bajo las Especies de vino. Esta Disciplina dura todabia en la Iglesia Griega, y duró en la latina hasta el Siglo XII. á lo menos en algunas partes; y Martene Escritor del Siglo, que acaba de espirar, asegura, que el mismo la vio practicarse en Basilea. 2. que en la primitiva Iglesia los que asistian á Misa comulgaban, y solo se excluia á los Catacumenos, y Penitentes; de donde se puede inferir que los niños que llegaron al uso de la razon, y asistían al Sacrificio no serían excluidos. 3. Que el Concilio Lateranense IV. celebrado el año de 1215. en el Canon 21. mandó, que todos los Fieles, que hubiesen llegado á los años de discrecion, se confesasen á lo menos una vez al año, y se comulgasen por Pascua. Hay alguna duda sobre si este Concilio se contentó para la primera comunion con la misma discrecion que basta para la confesion; pero mirando al contesto del Canon, y á la Disciplina que hasta entonces se observó en este punto, parece muy creíble con San Antonino, que los padres del citado Concilio no quisieron exigir mayor discrecion para el uno que para el otro Sacramento. 4. Ultimamente opinaron insignes Teólogos que para la primera comunion no basta que el niño tenga discrecion para conocer el bien y mal, sino que ademas se requiere que discierna el manjar celestial de la Eucaristia, conozca sus efectos, y pueda gustar de ellos, y la Iglesia en el Ritual nos dió la regla siguiente: lis, qui propter aetatis imbecillitatem nondum hujus Sacramenti cognitionem, & qustum habent, administrari non debet. VIII. La edad en que regularmente llegan los niños á este conncirrriento, y gusto de que habla el Ritual, suele ser la que media entre los diez y catorce años, como nos dice el Manual impreso en Salamanca el año de 1591. Communiter aetas huic rei apta (ut pueris ministretur Eucharistia) esse solet ab anno decimo usque ad decimum quartum, Esto mismo nos dice Francisco Suarez. Mas esto no quita el que pueda haber niños en quienes se anticipe la discreción que se requiere para la primera comunión, ya por el clima, y claridad de entendimiento, ya por una diligente educación. De esta regla se puede colegir, que si los niños empiezan á instruirse á tiempo, hasta los catorce años se les podrá enseñar cuanto se requiere, para que reciban la primera comunion con el debido respeto y discreción. IX. En cuanto al pueblo particularmente si hay muchos que ignoren el modo de disponerse para recibir los Sacramentos, procuraria explicarle en Misas Mayores, y otros tiempos oportunos por espacio de dos ó tres años las Instrucciones, que aquí ofrezco á mis paisanos, ú otras que se escriban mejor, siguiendo el órden con que están puestas. Haria decir al chico destinado para este fin una instruction oyéndole el pueblo; y ella me sirviria de asusto para una, ó mas platicas; y para este fin puede servir mucho la apreciable obra que en dialecto Guipuzcoano acaba de dar á luz mi caro amigo Don Juan Antonio de Moguel. Es muy bueno exponer el Evangelio del dia; pero nosotros vivimos en pueblos donde los Feligreses no pueden acudir á la Parroquia con la comodidad que en Navarra, Aragón, y Castilla; y es necesario que primero se atienda á lo mas urgente en aquellas horas, en que el pueblo pueda asistir, y esto parece muy conforme al Concilio Tridentimo Sess 5. Cap. 2. de Reformat. X. Las Cédulas de aprobacion en Doctrina Cristiana deben ser muy caras, para que el pueblo se mueva á acudir á la Doctrina; y si en esto se da lugar á contemplaciones, si no se les exâmina sino de pura ceremonia, todas las Instrucciones que el Párroco diese en los dias Festivos, no alcanzarán para la gente mas necesitada, porque no acudirá a ellas. XI. Con los jóvenes que aspiran al Matrimonio debe observarse con puntualidad lo mandado por el Ilustrísimo Irigoyen, examinandolos seriamente en la Doctrina antes de las proclamas. Si algunas de estas reglas no agradaren á los Catequistas acostumbrados á otro método de menos fatiga, no riñamos por esto, y concluyo con lo que segun escriben Sidonio dijo á Drossulo Satyra 1ª. Quod justum est scribo, nec multum, Drossule, curo sive huic, sive illi displiceat, placeat.

Advertencia I.

       Este prólogo se ha puesto en castellano, temiendo que muchos Catequistas no lo leerían de otra suerte.

Advertencia II.

       El dialecto en que se escriben las Instrucciones, es un medio entre el de Beterri, y Goyerri. Se diferencia del de Hernani, y San Sebastian v. g. en dezute, dute, duenak, dutenak dituzute, dituzte, &c. que es segun el modo de San Sebastian; y en el nuestro: dezue, due, duanak, duenak, dituzue y ditue.

Advertencia III.

       Al pie de cada instruccion se pondrán varias veces citas, no porque sirvan para los Niños; sino porque el Catequista muchas veces deseará saber, y registrar las fuentes de donde se ha estractado la instruccion; y es mas facil el quitarlas, que ponerlas.

Advertencia IV.

       Para insinuar la pronunciacion particular que tienen varias espresiones Vascongadas uso del accento circunflexo al modo que en el castellano está hoy en uso: v. g. gaixoa tiene su pronunciacion particular que no es facil fixarla mejor que con la crema, ó capucha, en cuyo lugar usan algunos de dos consonantes, como en ttipia, maittea, &c.

LENENGO PARTEA

KONFESIOKO SAKRAMENTUARI

DAGOZKAN ERAKUSALDIAK

LENBIZIKO
ERAKUSALDIA

Zer dan eta nork Eliz Ama Santari utzi zion Penitenziako edo Konfesioko Sakramentua.

       Erakusleak. A aurra, ikasi dezu Asteteren Doktrinako liburutxoa? Ikasi bear dituzu bada orain Penitenziako edo konfesioko Sakramentuari daguzkan gauzak. Esadazu.

       G: Eliz Ama Santaren Sakramentuen artean hirugarrena zein da? E: Penitenziako edo Konfesioko Sakramentua. G: Zer da Penitenziako edo Konfesioko Sakramentua? E: Bekatariaren aldetik: biotzeko damua ontzeko asmo osoarekin; aozko Konfesioa eta obrazko satisfakzioa: Eta Konfesorearen aldetik absoluzioa. G: Nork utzi zion Eliz Ama Santari Sakramentu au? E: Jesu-Kristo gure Jaunak. G: Jesu-Kristoren etorrera baño len ez ote zan Konfesiorik? E: Moisesi Jaunak letraz ezarririk Lege zarra eman zion artean, etzan izan Konfesiorik, ez eta geroz ere lege zarraren azpian bizi etziranen artean. G: Moisesen Legean ote zan Konfesiorik? E: Omen zan, Jauna, Konfesioa baña Sakramentu etzana; eta bekatuak barkatzeko indarik eta kemenik etzuana. G: Beraz Jesu-Kristo etorri zan artean etzan izan bekatarientzat barkaziorik? E: Bai, Jauna, Fede, Esperanza, ta onezko damu edo Kontrizio osoarekin biurtzen baziran Jaunagana. G: Nori utzi zion Jesu-Kristok bekatuak barkatzeko eskua? E: Ez edozeñi, baizik Apostoluai, Obispo Jaunai eta, oek Konfesioak aditzeko bidaltzen dituen Apaizai.

BIGARREN
ERAKUSALDIA

Zertako ipiñi zuan Jesu-Kristok Konfesioko
Sakramentua eta zer ondasunak dakarzian.

       G: Zertako ipiñi zuan Jesu-Kristok Konfesioko Sakramentua? E: Bataioa ezkero ekindako bekatuak barkatzeko. G: Zer ondasun dakarzi barkazio onekin batean? E: Ondasun andiak eta asko. G: Zein dira? E: Lenbizia, barkatzen du bekatuai zegoten betiko pena, eta aldatzen du, emen edo purgatorioan denboraz bukatuko dan penan. Bigarrena, biurtzen dio animari, bekatuarekin galdu zuan graziaren apaindura ta soñeko ederra birtute ta doai askorekin. Irugarrena, berriro egiten du Jainkoaren hume ta adiskide, Jesu-Kristoren senide, Espiritu Santuaren bizileku edo Eliza eta Zeruaren jabegai. Laugarrena, ematen ditu bekatutik aldegiteko eta bizitz onean irauteko Zeruko lagunzak. Bostgarrena, ematen du askotan animako pakea ta sosegu gozo bat. Seigarrena, piztutzen ditu, bekatuarekin illak geratu ziran obra on, edo Zerurako irabaziak. G: Konfesatzen diran bekatari guziak artzen ote ditue ondasun oek? E: Ez, Jauna, baizik Konfesio ona egiten duenak.

IRUGARREN
ERAKUSALDIA

Konfesio on batek eskatzen dituan gauzak.

       G: Zenbat gauza bear dira Konfesio on bat egiteko? E: Bost gauza. G: Zein dira? E: Lenengoa examina; bigarrena dolorea, edo egindako utsegiteen damua. Irugarrena ontzeko edo; aurrera bekaturik ez egiteko asmoa. Laugarrena Konfesioa. Bostgarrena Satisfakzioa. G: Zenbat gauzatara biurtzen dira esan dituzun bost oek? E: Irutara. G: Zein dira? E: Biotzeko damua, aozko Konfesioa ta obrazko satisfakzioa. G: Zergatik bost gausa ark biurtzen dira iru oetara? E: Zeren examina biurtzen dan Konfesio onera; eta ontzeko asmoa egiazko damura. G: Zer izen eman oi zate biotzeko damuari, aozko Konfesioari eta obrazko satisfazioari? E: Penitenziaren iru parteen izena. G: Zergatik ori? E: Zeren iru gauz oek txit bearrak diran Penitenziako Sakramentua osatzeko eta bekatuen barkazioa osotoro iristeko.

LAUGARREN
ERAKUSALDIA

Zer dan eta nola egin ditekean examina.

       Esan dituzu, Konfesio on bat egiteko bear diran bost gauzak. Orain esadazu.

       G: Zer da examina? E: Egindako utsegite edo bekatuen kontuak ateratzea. G: Zer egingo dezu onetarako? E: Bost gauza. G: Zein dira? E: Lenbizia, jarriko naiz Jaunaren aurrean leku egokiren batean, ta adoratuko det humiltasun eta errespeto guziarekin, goizeko jaieran erakusten dan bezala. Bigarrena, emango diozkat eskerrak egin dizkidan mesede guziak gatik, baña batez ere; zeren oraindaño itxedon didan bekatutik irteteko eta beragana biurtzeko. Irugarrena, eskatuko diot Espiritu Santuari argia ta lagunza nere utsegiteak ezagutzeko, ongi damutzeko ta Konfesatzeko. Laugarrena, begiratuko det, azkeneko konfesioan bekatu larriren bat aztu ote zitzatan, eta emandako penitenzia egin nuan, edo ez. Bostgarrena, animaren begien aurrean ipiñiko ditut Jainkoaren Legeko amar Aginteak, Eliz Ama Santaren bostak, nere estadu, bizimodu eta karguak dituan eginbideak, eta kontu aterako det, nola eta zenbat bider utsegin dedan bakoitzaren kontra. Erakusleak. Ongi esan dezu: eta zer dan Jaunaren aurrean jartzea, eta nola gauz oek egiten diran batzuetan laburrago, erakutsiko zatzu hirugarren Partean.

BOSTGARREN
ERAKUSALDIA

Konfesio gaiztoak berritzeko
nola egin ditekean examina.

       Erakusleak. Esan dezu, nola egin bear dan azkeneko Konfesiorik oraindañoko examina. Demagun, aurtasunetik, edo geroz egin dituzula Konfesio gaiztoren batzuek: nola egingo dezu oek berritzeko bear dan examina? E: Lenbizia, jarriko naiz Jaunaren aurrean, eta adoratuko det humiltasun eta errespeto guziarekin. Bigarrena, emango diozkat eskerrak, egin dizkidan mesede guziak gatik, baria batez ere zeren oraindaño itxedon didan bekatutik irteteko ta beragana biurzeko. Hirugarrena, eskatuko diot Espiritu Santuari argia eta lagunza nere utsegiteak ezagutzeko, ongi damutzeko eta Konfesatzeko. Laugarrena, begiratuko det, zenbat denbora, edo urte dan gaizki Konfesatzen asi nintzala, bataz beste urtean zenbat Konfesio eta Komunio egin ditudan bitarte orretan. Bostgarrena, Konfesatzen nintzanean, oroitzen ote nintzan leneko Konfesio ta Komunio gaiztoaz. Seigarrena, animaren begien aurrean ipiñiko ditut Jainkoaren Legeko amar Aginteak, Eliz Ama Santaren bostak, nere estadu, bizi modu ta karguak dituan eginbideak, eta kontu aterako det, nola, ta zenbat bider utsegin dedan bakoitzaren kontra. Zazpigarrena, zenbat bider utsegin dedan, oroitu ezin banaiz, alik ongiena kontu aterako det, zer oitura gaizto izan dedan Mandamentu bakoitzean, astean edo illean zenbat bider erortzen nintzan pensamentuz, itzez eta obraz gutxi gorabera.

SEIGARREN
ERAKUSALDIA

Zer dan Konfesio onak eskatzen duan
bigarren gauza, ta onek bear dituan doaiak.

       G: Konfesio on bat egiteko bear dan bigarren gauza zein da? E: Dolorea, edo egindako utsegiteen damua. G: Zer doai edo kondizio eskatzen ditu damu onek? E: Lau doai edo kondizio. G: Zein dira? E: Lenengoa, Zerutikakoa, edo sobrenaturala izatea. Bigarrena, barrendik, edo biotzetik jaioa izatea. Irugarrena, bekatu larri edo mortal guzietara zabaltzen dana. Laugarrena, kalte eta gaitz guzien gañetikakoa izatea. G: Zer aditzen dezu Zerutikako damuaren izenez? E: Aditzen det, damu au dala Espiritu Santuaren lagunza eta graziarekin sortzen dana. Aditzen det gañera, damu au sortzen dala Fedeak erakusten duan damu bide edo motiboren bategatik. G: Zer aditzen dezu barrendik, edo biotzetik jaiotzen dan damuaren izenez? E: Aditzen det, ez dala asko auaz esatea damu det, Jauna, ezeta bularrari golpe andiak ematea ere, baizik bear dala biotzetik egiaz eta benaz sortzen dan damua. G: Zer aditzen dezu bekatu larri guzietara zabaltzen dan damuarekin? E: Aditzfn det, ez dala asko bekatu larri batzuen damua, baizik bear dala guziena. G: Zer aditzen dezu kalte eta gaitz guzien gañetikako damuaren izenez. E: Alako eran eta añ biotzetik damutu bear zaiola bekatariari, non naiago lukean beste edozein kalte eta gaitz gertatu balitzaio ezen ez bekatuan erortzea.

ZAZPIGARREN
ERAKUSALDIA

Zenbat gisatara dan damu Zerutikakoa,
edo sobrenaturala: Zer dan Atrizioa.

       G: Zenbat gisatara da damu Zerutikakoa, edo sobrenaturala? E: Bitara. G: Zein dira? E: Bata da beldurrezkoa ta berekoia, eta deritza Atrizioa; bestea onezkoa, eta deritza Kontrizioa. G: Zer da Atrizioa? E: Damu bat biotzean sortzen dana, lenbizia, zeren gauza guziz itsusia dan, Zerurako egin, eta bere Semearen odol preziotsuaren kostuz erosi ginduan Jaunaren kontra altxatzea eta bekatu egitea. Bigarrena, zeren bekatu larria egitean, galdu degun Jaunaren grazia eta Zerurako esku eta deretxa guzia. Irugarrena, zeren bekatu larri bakoitzarekin irabazi ditugun betiko su eta garrak, edo infernuko penak. Laugarrena, zeren Jaunak guganako urrikimentuz deitzen digun bekatutik irteteko eta eskeintzen digun gure eskergabekeria guzien barkazioa, Jesusen Eriotza eta merezimentuak bitarteko dirala. G: Zergatik deitzen zaio Atrizioari beldurrezko damua? E: Zeren sortu oi dan betiko bizitza galtzeko eta betiko su eta garretan erortzeko beldurrez. G: Zergatik deitu diozu berekoia? E: Zeren biotzak atriziozko damua sortzen duanean, bere on eta egitekoari bakarrik begiratzen dion. G: Asko ote da atrizioa Konfesio ona egiteko? E: Bera utsik ez da asko bekatariari graziaren apaindura ederra emateko, baña prestatzen du au iristeko Konfesioko Sakramentuarekin batean; eta onena da beiñ saiatzea Atriziora, ta gero onezko damu edo Kontriziora.

ZORTZIGARREN
ERAKUSALDIA

Onezko damu edo Kontrizioaren gañean.

       G: Zer da onezko damu edo Kontrizioa? E: Damu bat biotzean sortzen dana, zeren Ontasun eta Maitagarritasun baztergabea dan Jaunaren kontra bekatu egin degun. G: Zergatik damu oni deitu diozu onezkoa? E: Zeren damu au sortzeko bidea dan, ez beldurra, baizik Jaunaren Ontasun eta Maitagarritasun bazterrik eta neurririk ez duana. G: Atrizioa edo kontrizioa da obea? E: biak dira onak, baña askoz prestuagoa ta obea da onezko damua edo Kontriziua. G: Zergatik? E: Zeren, len esan dan bezala, Atrizioa bera utsik ez dan asko bekatariari graziaren apaindura ederra emateko; baña Kontrizioa da damu añ indartsua, añ miragarri ta prestua, non biotzean sortzen dan une edo puntuan bertan aienatzen dituan bekatu larri guziak, eguzkiak gauaren illuntasunak aienatzen dituan eran. G: Beraz onezko damu edo Kontrizioarekin konfesatzeko prestatzen bada bat, eta Elizara dijoala bidean iltzen bada Konfesio gabe, Zerura joango da? E: Bai, Jauna, zeren Jaunaren grazian ilko dan. G: Eta beldurrezko damu edo Atrizioarekin prestatzen dana konfesatzeko, Elizarako bidean iltzen bada Konfesio gabe, nora joango da? E: Infernura, zeren bekatuan ilko dan. Erakusleak: Ongi diozu; orregatik sarritan, eta biotz osoz egin bear lituke Kristauak Fede, Esperanza, Karidade ta Kontriziozko afektoak, eta oek egiteko balia diteke, Dotrinako liburutxoak dakarren goizeko jaieraz.

BEDERATZIGARREN
ERAKUSALDIA

Zer dan Konfesio onak eskatzen duan
hirugarren gauza.

       G: Konfesio on bat egiteko bear dan irugarren gauza zein da? E: Ontzeko, edo aurrera bekaturik ez egiteko asmoa. G: Nolako asmoa ote da asmo au? L. Lenbizia, asmo oso eta sendoa. Bigarrena, bekatu guzietara, larrietara beintzat, zabaltzen dana. Hirugarrena, asmo eragillea. G: Zer aditzen dezu diozunean: asmo oso eta sendoa? E: Aditzen det asmo biotz guzitik jaioa, eta alako sasoian ipintzen duana bekataria, non prest jartzen dan ezergatik ere aurrera bekaturik ez egiteko, ez eta bizitzagatik edo eriotzagatik ere. G: Zer aditzen dezu diozunean: bekatu guzietara, larrietara beintzat, zabalzen dana? E: Aditzen det, Konfesio ona egiteko ez dala asko bekatu au edo ura ez egiteko asmoa, baizik bear dala bekatu, larririk beintzat, batere beiñere ez egitekoa. G: Asko ote da bekatu larririk beñere ez egiteko asmoa, bekatu benialik baizik egin ez duana, konfesatzen danean? E: Ez, Jauna. G: Zeregin bear du bada onelako bekatariak, Konfesioko Sakramentuaren ondasunak ez galtzeko? E: Artu bear du asmo osoa bekatu larririk ez egiteko, beiñere, ezeta Konfesatu dituan, benialak ere, batez ere au edo ura. Orregatik onena da gutxitan egindako bekatu benial andiskoteren bat aitortzea, larririk ez danean. G: Zergatik hori? E: Zeren errazago sortzen dan gutxitan egin oi dan bekatuan ez erortzeko asmoa. G: Zer aditzen dezu diozunean: asmo eragillea? E: Aditzen det asmo bat, bekataria esnatzen eta azkartzen duana, aurrera bekaturik ez egiteko neurri egokiak artzera.

AMARGARREN
ERAKUSALDIA

Asmo eragilleak eskatzen dituan
neurri egokien gañean.

       Erakusleak. Esan dezu, asmo eragillea dala asmo bat, bekataria esnatzen eta azkarzen duana, aurrera bekaturik ez egiteko neurri egokiak artzera. Ezadazu orain.

       G: Zer neurri dira oek? E: Bearrenak sei. G: Zein dira? E: Lenengoa bekaturako bide eta perill urkoak beti-betiko utzitzea. Bigarrena, utzitzea era berean, besteri bekaturako bidea ematen dioen izketa eta modu gaizto guziak. Hirugarrena, lagun urkoari bere honran, izen onean edo beste ondasunetan egindako kalteak desegitea eta gauza bere jabeari biurtzea lenbaitlen. Laugarrena, bekaturen batean erorzeko oitura izan bada, au eskuratzeko eta ezitzeko benaz saiatzea: Eta argaltasunez irristatzea gertatzen bada, lenbaitlen altxatzeko alegiña egitea Sakramentuen sendagaiak artuaz. Bostgarrena, bakoitzaren estadu, bizimodu eta karguari dagozkan eginbideai arretaz erantzutea. Seigarrena, ezagutzea ez gerala gauza edo gai gerenez, eta Jaunaren grazia ta lagunza gabe neurri oek artzeko, ezeta Jesus bat esateko ere: eta grazia hau kontuz billatzea, dala Jaun berari umilki eskatuaz, eta sarritan Sakramentuak artuaz, dala Birjiña txit santa bekatarien Ama gozoa Bitarteko ipiñiaz. G: Konfesatzera datozen guziak ote dakarte esan dezun bezalako asmoa? E: Ez Jauna; omen dira alabaña bekatari asko asmoaren iduri utsarekin datozenak.

AMAIKAGARREN
ERAKUSALDIA

Ontzeko asmo-iduri utsarekin konfesatu oi diran bekatarien gañean.

       G: Nor, edo zeiñ ote dira ontzeko asmo egiazko gabe, edo asmo-iduri utsarekin konfesatzen diranak? E: Asko bide dira, baña ezagutuenak hoek. Lenbizia, Dotrina eta ongi konfesatzeko prestaera ikasteko arretarik artu nai ez duenak. Bigarrena, bekaturako bide ta perill urkoak, uzteko biotzik ez duenak. Hirugarrena, besteri bekaturako bidea ematen dioen hitz loi eta modu gaiztoak laja nai ez dituenak. Laugarrena, lagun urkoari onran, izen onean, edo beste ondasunetan egindako kalteak desegiteko, edo jabeari bere gauza biurtzeko arretarik ez duenak. Bostgarrena, bekaturako oiturak garaitzera benaz saiatu nai ez duenak. Seigarrena, bere estadu, bizimodu eta karguaren eginbideaz ardurarik gabe bizi diranak. Zazpigarrena, lagun urkoaganako gorrotoa, edo gorrotoaren siñaleak utzi nai ez dituenak.

AMABIGARREN
ERAKUSALDIA

Zer dan, Konfesio onak eskatzen duan
laugarren gauza.

       G: Konfesio on bat egiteko bear dan laugarren gauza zein da? E: Konfesioa. G: Zer aditzen dezu konfesioaren izenez? E: Aditzen det egindako bekatuak aitorzea edo esatea barkatzeko eskua duan Apaizari. G: Aitortu edo konfesatu bear ote dira bekatu benialak ere? E: Ona da, baña ez da premiazko gauza; eta nola konfesatu ditekean bekatu benialak baizik ez duana, esan da bederatzigarren Erakusaldian. G: Zer doai edo kondizio bear ditu Konfesioak? E: Hirutara biur ditezke guziak. G: Zein dira? E: Umilla egiazkoa eta osoa izatea. G: Zer da konfesio umilla? E: Umiltasun eta lotsa eder batekin bekatuak aitortzea. G: Zer da konfesio egiazkoa? E: Aitortzea bekatuak examinan arkitu diran eran eta adiña. G: Zer da konfesio osoa? E: Bekatu larri konfesatu gabeak osotoro aitortzea. G: Konfesatu gabe utzitzen badezu bekatu larriren bat, zeren examinan gogora etzatzun, edo zeren gero aztu zatzun, gaiztoa izango ote da zure Konfesioa? E: Ez, Jauna, hori nere kulpaz gertatzen ezpada, baña geratuko naiz aztutako bekatu hura gero konfesatu bearrean. G: Lotsaz edo gaiztakeriaz bekatu larriak edertzen, edo ixilik gordetzen badira Konfesioan, zer bekatu egiten da? E: Sakrilejioa deritzan bekatu izugarri bat. G: Zer egin bear du onelako bekatariak? E: Berritu bear ditu gaizki konfesatzen asi zanetik egindako Konfesio guziak. G: Beraz konfesatu gabe utzi zuan bekatua ezezik, konfesatuak ere berriro aitortu edo esan bearko ditu? E: Bai Jauna, zeren Konfesio onarekin bakarrik kenzen eta bukatzen dan bekatu larrien konfesatu bearra. G: Eta konfesatu gabe utzi zituan bekatuak aitorzeaz gañera, esan bearko ote du, nola lotsaz edo gaiztakeriaz utzi zituan? E: Bai, Jauna, zeren onetan dagoan Sakrilejioa deritzan bekatua orain diogun tranzean. Erakusleak. Ongi diozu: eta konfesio gaiztoak berritzeko nola egin ditekean examina, esan zan bostgarren Erakusaldian.

AMAIRUGARREN
ERAKUSALDIA

Zer dan Konfesio onak eskatzen duan
bostgarren gauza.

       G: Konfesio on bat egiteko bear dan bostgarren gauza zein da? E: Satisfakzioa. G: Zer aditzen dezu Satisfakzioaren izenez? E: Konfesoreak emandako penitenzia leialki egitea. G: Konfesoreak ematen dion penitenzia egiteko asmo gabe konfesatzen danak zer bekatu egiten du? E: Bekatu larria. G: Emandako penitenzia autsitzen, edo egin gabe uzten duanak zer bekatu egiten du? E: Ausitzen badu penitenzia larria eta aintzakotzat emana, bekatua izango da larria, baña ausitzen duan penitenzia txikia bada, txikia edo beniala izango da alde onetatik egiten dan bekatua ere. G: Konfesoreak agintzen dizun penitenzia, ezin ongi egin dezakezuna bada, zer egingo dezu? E: Umilki eskatuko edo erregutuko diot, alda degidala beste penitenzia batera, alda baditeke. G: Konfesoreak ematen diezten penitenziaz gañera zer egiñ oi due Kristau onak? E: Ontzat, edo Jaunaren izenean artzen ditue emengo gurutze ta samintasunak; eskeintzen diozkee Jaun berari beren obra guziak, eta egiten due alegiña Induljenziak edo barkazioak irabazteko.

AMALAU GARREN
ERAKUSALDIA

Kristau guziok Konfesatzeko
degun eginbidearen gañean.

       G: Kristau guziak beartuak ote daude konfesatzera? E: Bai, Jauna, gaitzarekin onaren ezagueran sartu ezkero. G: Urtean zenbat bider? E: Urtean beiñ bederik. G: Urtearen zer denboraz egin bear du Kristauak, Eliz Ama Santak agintzen duan Konfesio hau? E: Ez du Elizak señalatu denbora hau, baba Iruñeko Apaiz Nagusiaren mendeko errietan ala legez, nola usanzaz garizuman egiñ oi da. G: Urtean beiñ ezezik beste zenbait aldiz ere konfesatzera beartua ez ote dago Kristaua? E: Bai, Jauna. Lenbizia, hilzeko perillean dagoanean. Bigarrena, Komulgatu bear badu, eta bekatuan arkitzen bada. Hirugarrena, sarritan edo noizean beiñ konfesatu gabe ezin bekatuaren berrizkaturak utzi baditu. G: Urtean beiñ bederik Konfesatzeko aginte hau, gordetzen ez duenai zer kastigu siñalatzen die Eliz Ama Santak? E: Agintzen du, bizitzan ez dakiela utzi Elizan sartzen eta hiltzen diranean, ukatu dakiela Elizlurra.

AMABOSTGARREN
ERAKUSALDIA

Konfesatzeko prestatzen zeranean,
akusatzen asi baño len egin bear dezuna.

       G: Konfesatzera zoazenean, nola jarriko zera? E: Jarriko naiz belauniko umiltasun andiarekin, eta ziñatuko naiz. G: Beraz janzian ta egoeran umiltasun eta modestia andi bat agertu bear dezu? E: Bai, ]auna; orregatik gizonak ez due jarri bear ezpatarekin, ez eta emakumeak ere soñeko arroakin. G: Ongi da besteri bere txanda kendu naiez ibiltzea? E: Ez, Jauna, eta beragatik itxedon bear dio bakoitzak bere txanda edo aldiari. Erakusleak: ongi diozu, baña zarrai eta eritxo daudenai leku egitea, lenbaitlen Konfesa ditezen, ederki dirudian gauza da. G: Besteren bekatua aditzen badezu, hura Konfesioa egiten ari dala, esan ote dezakezu lagun artean? E: Ez, Jauna, baizik ixilik iduki bear det, Konfesoreak iduki bear duan eran. G: Ongi da jakin naiez, Konfesioko gauzak aditzeko moduan jartzea? E: Ez, jauna, ta ongi izan ordean da bekatu andi bat. G: Akusatzen asi baño len zer esango dezu? E: Ni bekataria, edo guzia anziñatik Españan esaten dan bezala, edo beintzat erdiraño: edo Ni bekatariaren lekuan esango det Nere Jesu-Kristo Jauna. G: Akusatzen asitzeko aurrean ongi da egun onak Konfesoreari ematea? E: Ez jauna; absoluzioa artu artean ez da hitzegin bear Konfesioari dagozkan gauzak baizik. G: Asieran esan badezu Ni bekataria erdiraño, edo hitz oetaraño: Nere kulpaz, nere kulpaz, nere kulpa txit andiaz, gañerakoa noiz esango dezu? E: Absoluzioaren aurretik.

AMASEI GARREN
ERAKUSALDIA

Akusatzen edo zere burua salatzen asitzen
zeranean, nola hau ongi egingo dezun.

       G: Akusatzen asi baño len esan eta egin bear dezuna aditu degu: esazu orain nola akusatuko zeran? E: Umilki, egiaz eta osotoro aitortzen dituala nere utsegite ta bekatuak, eta hau erakusten da hirugarren partean. G: Aditu det, akusatzeko denboran kontuz utzi bear dirala Konfesioko Sakramentuari ongi ez dagozkan hitzak: zein dira oek? E: Lenbizia, hitz eta hipui alferrak. Bigarrena, hitz loiak. Hirugarrena, besteren izen ona edo fama gutxitzen eta beztutzen duenak. G: Zer hitz dira alferren izena eman diezun horiek? E: Hitz alferrak dira esatea: Akusatzen naiz nere Jangoikoa bear bezala ez amatuaz; akusatzen naiz eriotzako orduan etsaiak akusatuko nauan guziaz; alferrak dira bekatua esateko nastutzen diran hipui edo kontuak, baldin luzagarri oek gabe adirazi baditeke egindako utsegitea. G: Zer hitz dira loien edo zikiñen izena emen diezunak? E: Hitz loiak edo zikinak dira aragien izenak; eta beragatik seigarren Mandamentuaren kontrako bekatuak aitortu bear dira al dan onestidade guziarekin, bekatua ezagutzeko diña baizik esaten ez dala. G: Zer hitz dira besteren izen ona edo fama gutxitzen eta beztutzen duenak? E: Onelakuak izan ditezke, baldin bekatariak, akusatzen danean, izendatzen badu bekatuan lagun izan duana, edo Senarrak Emaztearen eta Emazteak Senarraren bekatuak kontatzen baditu.

BIGARREN PARTEA

KOMUNIOKO SAKRAMENTUARI
DAGOZKAN ERAKUSALDIAK

LENENGO
ERAKUSALDIA

Zer dan Komunioko edo Aldareko Sakramentua.

       Erakusleak. Ikasi dituzu konfesioko Sakramentuari dagozkan gauzak. Asi gaitezen komunioko edo Aldareko Sakramentuari dagozkionak ukitzen. Esazu.

       G: Eliz Ama Santaren Sakramentuen artean laugarrena zein da? E: Komunioko edo Aldareko Sakramentua. G: Zer da Alderako Sakramentua? E: Da, ogiaren eta ardoaren anz eta idurien azpian Jesu Kristo bera Jainko ta gizon egiazkoa berekin daukan Sakramentu guziz miragarria. G: Zergatik deitzen zaio Komunioa edo Komunioko Sakramentua? E: Zeren Kristau fededun guzien animako janaria ta edaria dan, ta ala andiak, nola txikiak, ala aberatsak, nola bearsuak berdin duen janari ta edari hau artzeko eskua. Zeren gañera janari hau ongi artzen duenak bat egiten diran Jesu-Kristorekin eta elkarrekin. G: Zergatik deitzen zaio Aldareko Sakramentua? E: Zeren Aldarean egiten eskeintzen eta artzen dan. Zergatik izendatzen da miragarria, eta askotan: guziz miragarria? F. Zeren mirari guzien artean andiena, guzien oroipena, eta guzien miragarritasuna berekin duana dan.

BIGARREN
ERAKUSALDIA

Komunioko Sakramentuari eman oi zaizkan
beste zenbait izenen gañean.

       G: Esan dituzunaz gañkra Komunioko Sakramentuak ote du beste izenik? E: Bai, Jauna, ta ez bat bakarra. G: Zein dira oek? E: Eukaristia Jaunaren afaria, Aingeruen ogia, biderako janari ta edaria, edo Biatikoa, eta guziz Santua. G: Zergatik deitzen zaio Eukaristia? E: Lenbizia, zeren Eukaristiak esan nai duan grazia ona, eta Komunioko Sakramentuan dagoan grazia ona ezezik, grazia guziaren iturburua eta Emallea. Bigarrena, Zeren Eukaristiaren izenak esan nai duan gañera eskerrak ematea eta Komunioko Sakramentua eskintzea da eskerrik andienak ematea. G: Zergatik deitzen zaio Jaunaren afaria? E: Zeren, azkeneko afarian eta afal ondoan Jesusek egin zituan gauza miragarrien oroipena dan. G: Zergatik deitzen zaio Aingeruen Ogia? E: Zeren Jesu-Kristo dan Aingeruen atsegin-kontentua; eta Jesu-Kristo bera Komunioko Sakramentuan jartzen dan gure animen janari ta edari izateko. G: Zergatik deitzen zaio biderako janari ta edaria, edo Biatikoa? E: Zeren Zerurako bidean ongi ibiltzeko eta betiko bizitza doatsua iristeko janaria ta edaria dan. G: Beraz noiznai ar dezazula Komunioko Sakramentua, beti artzen dezu biderako janaria ta edaria, edo Biatikoa? E: Bai jauna. G: Nola bada biltzeko dagoanari ematen zaionean bakarrik deitzen zaio Biatikoa? E: Zeren Kristauak beti baña batez ere hiltzeko dagoanean, artzen duan betiko bizitzaren bidea. G: Zergatik izendatzen da Guziz Santua? E: Zeren Sakramentuen artean Komuniokoa bakarrik dan Santutasun guziaren Iturburua eta emallea bera beregan daukana.

HIRUGARREN
ERAKUSALDIA

Nork eta noiz utzi zion Eliz Ama Santari
Komunioko Sakramentua.

       G: Nork utzi zion Eliz Ama Santari Komunioko Sakramentu miragarria? E: Jesu-Kristok berak. G: Noiz? E: Ostegun Santu arratsean. G: Esazu nola gertatu zan Misterio izugarri hau? E: Ostegun Santu arratsean, bukaturik Lege zarrak agintzen zuan afaria, altxa zan maietik Jesus: artu zuan gerrian eskuzapi bat, eta pertzean ura. Garbitu ziezten Apostoluai oñak, eta biurtu zan maiera. Artu zuan ogia, Eta Konsagrazioko hitzak esanik, eman zien Apastuluai. Artu zuan Kalizaere arduarekin, eta Konsagrazioko hitzak esanik, eman zien Apostulu berai. Hau egin ondoan esan zien: Nik oraiñ zuekin egin dedana, egizue zuek ere gero, Nere, eta gaur arratsean egiñ, ta bigar egingo ditudan gauzen oroipena berritzen dezuela. G: Beraz arrats onetan eman zien Jesu-Kristok Komunioko Sakramentua egiteko eskua Apostoluai, eta oetatik datozen Apaiz guziai? E: Bai, Jauna; akindu zien alabaña egin zezeela berak arrats artan egin zuana. G: Noiz egiten du Apaizak Sakramentu miragarri hau? E: Mezan Konsagrazioko hitzak ostiaren ta arduaren gañean esatean.

LAUGARREN
ERAKUSALDIA

Zer dagoan ostian
Konsagrazioko hitzak Apaizak
esan ditzan artean, eta esan ezkero.

       G: Ostian zer dago? E: Konsagrazioko hitzak Apaizak esan ditzan artean ogi pixka bat, eta esan ezkero Jesu-Kristoren gorputza. G: Jesu-Kristoren gorputza bakarrik ote dago ostia Konsagratuan? E: Ez, Jauna, baizik Jesu-Kristo Jainko ta gizon egiazko guzia. G: Beraz Ostia Konsagratuan Jesu-Kristoren gorputzarekin batean arkitzen dira beraren odola, anima ta Jainkotasuna? E: Bai, Jauna. G: Nola hori? E: Zeren Konsagrazioko hitzen indarrez jartzen dan ostian Jesu-Kristoren gorputza bizirik, eta gorputz ziziari ditxeozkanak diran odola eta anima. Zeren gañera Jesu-Kristoren Jainkotasuna gizon egiñ zanetik bat egiña edo unitua dagoan beraren gorputz eta animarekin.

BOSTGARREN
ERAKUSALDIA

Zer dagoan Kalizan, Konsagrazioko hitzak
Apaizak esan ditzan artean, eta esan ezkero.

       G: Kalizan zer dago? E: Konsagrazioko hitzak Apaizak esan ditzan artean ardo ta ur pixka bat, eta esan ezkero Jesu Kristoren Odola. G: Jesu-Kristoren odola bakarrik ote dago Kalizan, Konsagrazioa ezkero? E: Ez, baizik Jesu-Kristo Jainko eta gizon egiazko guzia. G: Beraz Kalizan Jesu Kristoren odolarekin batean arkitzen dira beraren gorputza, anima eta Jainkotasuna? E: Bai, Jauna. G: Beraz Jesu-Kristo guzia dago ostia Konsagratuan eta guzia Kalizan? E: Bai, Jauna, baña ostian ogiaren eta Kalizan ardoaren antz ta idurien azpian. G: Ostia Konsagratu utsarekin komulugatzen danak, artzen ote du ostia ta ardo Konsagratua artzen dituanak adiña? E: Bai, Jauna; arzen du alabaña, ala batak, nola besteak, Jesu-Kristo Jainko eta gizon egiazko guzia. G: Zergatik kristau guziak ez dira komulgatzen ostia ta ardo konsagratuarekin, Apaizak bezala? E: Enzun det, asko lekutan onela komulgatzen zirala kristau guziak anziñako denboran; baña kendu zuala Eliz Ama Santak usanza hau, zeren gertatzen zan Jesu-Kristoren odola komunioko denboran ixurtzea, eta gañera, zeren premiazko gauza ez dan era onetan kristau guziak Komulgatzea.

SEIGARREN
ERAKUSALDIA

Komunioko Sakramentuan jartzean,
eta jarri ezkero Jesu-Kristok
egiten dituan gauza miragarriak.

       Erakusleak. Esan dezu len Komunioko Sakramentuari deitzen zaiola guziz miragarria, zeren mirari guzien artean andiena, guzien oroipena, eta guzien miragarritasuna berekin duana dan. Esazu.

       G: Zer gauza miragarri egiten ditu Jesu-Kristok Komunioko Sakramentuan jartzean eta jarri ezkero? E: Asko, eta oen artean zorzi txit arrigarriak. G: Zein dira? E: Lenengoa, Konsagrazioko hitzak esaten diran une edo puntuan bertan jartzea Sakramentuan Jesus Jainko eta gizon egiazkoa, naiz izan Apaiza ona, naiz ez, naiz Katolikoa, naiz herejea. Bigarrena, ezin konta al adiña Elizetan egun oro jartzea eta egotea Jesu-Kristo, Zeruko bere jarlekua utzi gabe. Hirugarrena, Konsagrazioko itzak esatean bertan biurzea len ogi zana Jesu-Kristoren gorpuz, eta len ardo zana Jesu-Kristoren odol. Laugarrena, Konsagrazioko hitzak esan ondoan ogirik eta ardorik batere Sakramentuan ez geratzea, baña bai ogi ardoen antza ta iduriak, nola diran usaia, kolorea, gustoa ta indarra. Bostgarrena, ogiaren eta ardoaren antz eta iduri oek artzen dituanari ematea ogiak eta ardoak adiña indar. Seigarrena, ostia batek duan bezin toki txikian jartzea eta egotea Jesu-Kristo Jainko ta gizon egiazkoa. Zazpigarrena, ostia erdiratzen edo puzkatzen danean ez puskatzea Jesu-Kristoren gorputza, eta puskatu ordean osorik arkitzea ostiaren puskarik txikienean ere. Zortzigarrena, Bizirik, eta Zeruan dituan doai eta edertasun guziarekin jartzen badaere, hillaren eran egotea Sakramentuan. G: Nola gerta ditezke gauz aiñ miragarriak? E: Jainkoak nai izate utsarekin, zeren dan Guzialduna edo Omnipotentea. G: Sakramentua agertzen, edo sagarako denboran goratzen duenean, zer ekusten dezu? E: Ez ogirik, zeren ez dagoan; ez Jesu-Kristo, zeren ezkutatua dagoan, baizik ogiaren antza ta iduria.

ZAZPIGARREN
ERAKUSALDIA

Komunioko Sakramentuak
dakartzian ondasunak.

       G: Zer ondasun ote dakartzi Komunioko Sakramentuak? E: Txit andi ta miragarriak, eta asko. G: Esaitzu andienak bederik? E: Lenengoa, animako janaria eta edaria dan bezala, animari graziaren bizitza ugaritzea. Bigarrena, ongi prestaturik artzen duanari bekatu benialak barkatzea. Hirugarrena, bekatu larrian ez erortzeko sendagai txik andia izatea. Laugarrena, animaren etsaiak garaitzeko Zeruko indarrak ematea. Bostgarrena, bekatuak animan utzi oi dituan zauriak, nola diran onerako gogoaren gabea, eta gaitzerako makurtasuna, sendatzea. Seigarrena, bekaturako oiturak eta erraztasunak desegitea, eta birtuteak iristen laguntzea. Zazpigarrena, prestaera ederrarekin artzen duanaren biotzean ixurtzea, askotan beintzat, bere gozotasun miragarriak; animako pakea eta atsegin-kontentu garbiak. Zortzigarrena, betiko bizitza doatsuaren prendatzat gure biotzean geratzea.

ZORTZIGARREN
ERAKUSALDIA

Zeiñ bekatu izugarria dan Komunio gaiztoa,
eta zer bear dan bekatu onetan ez erortzeko.

       Esan dituzu Komunioko Sakramentuak dakartzian ondasun miragarriak: esangidazu: G: Guziak artzen ditue, komulgatzen diranean, ondasun oek? E: Ez, Jauna, zeren asko diran Komunio gaiztoak egiten dituenak. G: Zer bekatu da Komunio gaiztoa? E: Sakrilejio guziz izugarria. G: Zergatik hori? E: Zeren Judasen eran saltzen duan Jesus Jainko biziaren Semea, eta beregan danez berriro ipintzen duan gurutzeko neke-oñazeen artean; orregatik jaten eta edaten du, Paulok dionez, bere betiko galera. G: Komunio gaiztoa ez egiteko zer bear da? E: Hiru gauza; lenengoa zer, eta nolako prestaerarekin artu bear dan jakitea. Bigarrena, Jaunaren grazian egotea. Hirugarrena, barau naturalean, edo gau erdia ezkero ezer ere jan eta edan gabe egotea. G: Onezko damu edo Kontriziorekin Jaunaren grazian jartzen bada bekataria, komulgatu ote diteke? E: Konfesio gabe ez, Jauna. G: Hiltzeko perillean Sakramentu hau artzen duanak Biatikoaren eran, artu ote dezake baraurik egon ez arren? E: Bai, Jauna. G: Esan dituzun hiru gauz oek asko ote dira Komunioko Sakramentuaren ondasunak arzeko? E: Asko dira, gizon jakintsuen iritzian, Sakramentuaren ondasunetatik zerbait artzeko, baña ez ugari artzeko..

BEDERATZIGARREN
ERAKUSALDIA

Zer bear dan, Komunioko Sakramentuaren
ondasunak artzeko naroro edo ugari.

       Erakusleak. Aditu degu, Komunio gaiztoa ez egiteko bear dirala hiru gauza, eta dira nolako prestaerarekin artu bear dan jakitea, barau naturalean, eta Jaunaren grazian egotea. Aditu degu gañera, hiru gauz oek asko dirala, Komunioko Sakramentuaren ondasunetatik zerbait artzeko, gizon jakintsuen iritzian, baña ez ugari artzeko. Esan girazu oraiñ.

       G: Komunioko Sakramentuaren ondasunak ugari artzeko zer geiago bear da? E: Bost gauza. G: Zeiñ dira? E: Lenengoa da, garbitzea anima, bekatu larrien loietatik ezezik, benialen gogoetatik ere bai, ta onetarako lagunduko du ongi konfesatzeko hirugarren Partean ipiñiko dan prestaerak. G: Zergatik garbitu bear da anima bekatu benialen gogoetatik? E: Zeren ala aditzera eman zigun Jesu-Kristok, Apostoluai oñak garbitzean; eta gañera zeren bekatu benialak, ezaguera osoarekin, eta ardura gabe egiten badira, galtzen diran Sakramentu onen ondasunetatik asko. G: Zein da bigarrena? E: Anima ederki apaintzea Fede, Esperanza, Karidade eta beste birtuteen afektoakin, eta onetarako lagundu dezake hirugarren partean dagoan Komunio aurreko prestaerak. G: Zein da hirugarrena? E: Asmo edo intenzio garbia. G: Zer aditzen dezu asmo edo intenzio garbiaren izenez? E: Aditzen det, Komunioko Sakramentua artu bear degula, ez bortxaz edo borondate gabe; ez besteak egiten duena egiteagatik; ez oitura utsez, baizik bizitz onean, eta Jesu-Kristoren amorioan aurreratzeagatik, eta beste onen anzeko fiñen bategatik. G: Zein da laugarrena? E: Janzian modestia. G: Eta onela dijoaz arrotasun andiarekin janzirik, eta bearbada bularrak estali gabe Komunioko maiean jartzen diranak? E: Ez jauna? ta orregatik ukatu bear zate Sakramentua. G: Zein da bostgarrena? E: Beldur Santu ta errespeto andi bat erakustea egoeran, begiratzean, eta modu guztietan. Noren maiean jarri, eta Nor artu bear dan begiraturik.

AMARGARREN
ERAKUSALDIA

Komunioko denboran,
eta ondoren egin bear dana.

       G: Zer egin bear da Komunioko denboran eta ondoren? E: Lenengo gauza da umiltasun andi batekin, eta belauniko jartzea, ez Aldare aurreko lenengo mallan, baizik Komunioko lekuan: eta gizonezkoak jarri bear due alde batean, emakumezkoak bestean. Bigarrena, egon bear da zuzen, baña begiak beeronz makurtzen dirala. Hirugarrena, artu bear da eskuetan Komunioko zapia. Laugarrena, Jauna datorrenean, poliki idikiko det aua, eta azpiko ezpañaren gañean ipiñiko det mia. Bostgarrena, zerbait ezatu dedin, idukiko det Ostia Santua denbora gutxi batean miaren gañean, eta gero irintxiko det Fede bizi eta beldur Santu batekin. Seigarrena ausapaiari itsasten bazaio Ostia, artuko det miaren puntarekin, eta irintsiko det, eta ala bear bada artuko det ur pixka bat. Zazpigarrena, joango naiz leku egoki batera, Jaunarekin biotzez biotz, ordulaurden batean bederik, hitzegitera. Zortzigarrena, denbora onetan emango diozkat eskerrak, eta egingo diozkat nere erregu umillak, eta gero ere sarritan oroituko naiz egin didan mesede andiaz. Bederatzigarrena, ordu laurden batean bederik ez det txisturik botako; baña oarkabean botatzea ez da bekatu; eta eztulak ematen badu estutasunen bat, artu diteke istua musu-zapian. G: Eta nola emango diozkatzu Jaunari Komunio ondoko eskerrak? E: Al dedan ongiena, eta irakurtzen dakiana balia diteke hirugarren partean erakusten danaz.

AMAIKAGARREN
ERAKUSALDIA

Komunio gogozko edo espiritualaren gañean.

       G: Zer Komunioren gañean hitzegin da aurreko Erakusaldietan? E: Aldareko Sakramentua egiaz arturik, egiten dan Komunioaren gañean. G: Omen da beste Komunio mota bat, Sakramentua egiaz artu gabe egin oi dana? E: Bai, Jauna, eta da Komunio gogozko edo espirituala deritzana. G: Zer ote da gogozko Komunio hau? E: Guganako onginai eta amorioz Sakramentuan dagoan Jesus maitagarria artzeko gogo, egarri ta deseo bero batzuek biotzean sortzea. G: Zer bear da gogozko Komunio ona egiteko? E: Bi gauza; lenengoa da Jaunaren grazian egotea: bigarrena Fede, Esperanza ta Karidadezko afektoakin biotza prestatzea eta apaintzea. G: Beraz prestaera onen ondoren egin edo sortu bear dira Jesus ona biotzean artzeko eta idukitzeko gogo, egarri ta deseo beroak? E: Bai, Jauna. G: Non, eta zenbat aldiz egin diteke gogozko Komunioa? E: Nonerenai, naiz etxean, naiz Elizan; eta zenbat aldiz nai dan ainbeste bider. G: Noiz egin diteke ongiena edo obeto? E: Meza enzuten, eta Sakramentua bisitatzen danean. G: Eta gogozko Komunio utsa egiten duanak artzen ote ditu Sakramentuaren ondasunak. E: Bai, Jauna, eta batzuetan Sakramentua egiaz artzen duenak baño geiago. G: Nola hori? E: Zeren gogozko Komunioa egiten duana askoz ederkiago prestatzen dan zenbait aldiz, Sakramentua egiaz artzen duana baño.

AMABIGARREN
ERAKUSALDIA

Komunioko Sakramentua artzeko Kristau guziak
duen eginbide edo obligazioaren gañean.

       G: Kristau guziak beartuak ote daude artzera Komunioko Sakramentua? E: Sakramentu oni dagokion ezagueran sartu ezkero bai, Jauna. G: Zenbat bider urtean? E: Elizaren lenbiziko denboretan Sakramentu hau artu oi omen zuen kristauak Meza enzuten zuen aldi guzietan. Asi ziran zabartzen, eta agindu zuan Elizak, Komulga zitezela urtean hiru bider bederik edo Pazko loratuan, Maiatzekoan eta Eguerriz. Etziran zentzatu, geienak beintzat, Aginte onekin ere, eta azkenean agindu zan Komulga zitezela urtean bein gutxienez. G: Zer denboraz egin bear da urtean beingo Komunio hau? E: Pazkoa loratuan: baña Pazkoaren izenez aditzen dira orain Erramutik urrengo amabost egunak, Erramu eguna ere amabost egun oetan sartzen dala. G: Non egin bear da Komunio hau? E: Bakoitzak egin bear du bere Elizan, bere Arzaiaren baimenik ezpadu bestetan egiteko. G: Pazkoako denboraz kanpora ez ote dago beartua Kristaua zenbait aldiz Komulgatzera? E: Bai, Jauna. G: Noiz ote? E: Lenbizia; hiltzeko perillean arkitzen danean. Bigarrena, Zeruko janari hau gabe ezin garaitu baditu bere griña txarrak, edo ezin iraun badezake Jaunaren grazian. G: Urtean zenbat aldiz artu bear luke Kristau guziak janari miragarri hau? E: Gutxienez illean beiñ gizon jakinsuen ititzian. G: Nor dira Komunioko maiean jartzea eragotzi bear zaten bekatariak? E: Errian guziak edo geienak dakiela gaizki bizi diranak, nola diran gorrotoan, ordikerian, adiskidetasun gaistoetan eta usuretan dirauenak.

AMAIRUGARREN
ERAKUSALDIA

Noiz egin bear dan lenbiziko Komunioa.

       G: Noiz egin bear due Aurrak lenbiziko Komunioa? E: Komunioko Sakramentuaren ta Sakramentu berak dakartzian ondasunen ezaguera ta gustua igerritzen zatenean. G: Noiz azaldu edo agertu oi da Aurretan ezaguera ta gusto hau? G: Amar urteetatik amalauren bitartean, geienean beintzat. G: Zer bear da lenbiziko Komunio hau

Aurrak ongi egiteko? E: Hiru gaura, baraurik, eta Jaunaren grazian egoteaz gañera. G: Zeiñ dira? E: Lenengoa. Dotrinaren lau parteak ongi jakitea. Bigarrena, konfesioko ta Komunioko Sakramentuari dagozten gauzak ere jakitea. Hirugarrena, ongi konfesatzeko eta komulgatzeko bear dan prestaera nola egiñ ikastea. G: Zergatik hori? E: Zeren prestaera hau ikasten ez duan aurra konfesio ta komunio gaiztoak egiteko perillean biziko dan. G: Pazkoaz, edozeiñ egunez egin bear due aurrak lenbiziko Komunika? E: Hori erabaki bear du animen Arzaiak. G: Lenbiziko Komunioa egiteko, berritu bear ote dira arterañoko Konfesioak? E: Ez, jauna, ongi egiñak badira, baña nola aur denborako Konfesioak egin oi diran nolanai, eta ardura gitxirekin, berritu oi ditue leku batzuetan lenbiziko Komuniorako. Erakusleak. Ongi diozu: eta Konfesioak ezezik, bataioan emandako hitzak ere berritzen ditue.

AMALAUGARREN
ERAKUSALDIA

Mezaren Sakrifizio miragarriaren gañean.

       G: Komunioko Sakramentua denbora berean omen da Jesu-Kristoren Legeko Sakrifizio guziz arrigarria? E: Bai, jauna: ala erakusten digu gure fede Santak, eta sinisten degu Katoliko guziok. G: Zergatik da Sakramentu? E: Zeren ogiaren eta ardoaren anz eta idurien azpian dagoan Jesu-Kristo gure animen janari ta edari izateko. G: Zergatik da Sakrifizio? E: Zeren dan Trinidade txit Santari Aldarean eskeintzen zaion doai eta ofrenda guziz eder eta onragarria. G: Nola deritza Sakrifizio oni? E: Meza. G: Nori eskeinzen zaio Meza? E: Jainkoari bakarrik. G: Nola bada Meza batzuek dira Birgrita txit Santarenak, besteak Apostoluenak, besteak Aingeruenak, edo beste Santuren batzuenak? E: Ez zeren Meza oek Santuai eskeintzen zaizten, baizik zeen oen oroipena egiten eta gure bitarteko Jaunari ipintzen zaizkan. G: Zer ezkeintzen zaio Jaungoikoari Mezako Sakrifizioan? E: Jesu-Kristo Jaungoiko eta gizon egiazkoa bera ogiaren eta ardoaren idurien azpian. G: Beraz bat dira Mezako Sakrifizioa, eta Jesu-Kristok gurutzean eskeñi zuana? E: Bai, Jauna bat dira eskeintzen dan gauzaren aldetik, baña ez eskeintzeko eran. G: Nola hori? E: Zeren gurutzekoa eskeñi zuan Jesu-Kristok, ixuriaz zuan odola, baña Mezakoa eskeintzen da odolik ixuri gabe. G: Mezako Sakrifizioa ote da Gurutzekoaren Anza eta oroipena? E: Bai Jauna; eta ipiñi zuan Jesu-Kristok, adirazteko guri, gure amorioa gurutzean eskeñi zuan Sakrifizioa; eta onen oroipenak iraun zezan Munduak dirauen artean. G: Nori eman zion Jesu-Kristok Sakrifizio hau egiteko; ta eskeintzeko eskua? E: Apostoluai eta oen ondorengo Apaizai bakarrik.

AMABOSTGARREN
ERAKUSALDIA

Zertako eskeintzen zaion
Jangoikoari Mezako Sakrifizioa.

       G: Zertako eskeintzen zaio Jaungoikoari Mezako Sakrifizioa? E: Bost gauzatarako. G: Zein dira? E: Lenbizia, eman al ditekean onrarik andien eta garaiena Jaungoikoari emateko. Bigarrena, beraren esku ongilleak egin dizkigun ontarte edo mesede guzien eskerrak emateko. Hirugarrena, beraren aserrea palakatzeko, eta gurekin lagun urkoen bekatuen barkazioa iristeko. Laugarrena, gure eta Purgatorioko animen bekatu barkatuai dagozten penak pagatzeko. Bostgarrena, Zerurako bidean bear degun guzia, batez ere bekatutik aldegiteko eta onean irauteko Zeruko laguntza ugariak iristeko. G: Zergatik Mezako Sakrifizioa eskintzea da eman al ditekean onrarik andien eta garaiena Jaungoikoari ematea? E: Zeren eskeintzen zaion bere Seme bakar Jesus Jainko ta gizon egiazkoa, eta ofrenda hau dan neurririk eta mugarik gabe onragarria. G: Nola Sakrifizio onek barkatzen ditu bekatuak? E: Iristen dituala Jaunagandik, bekatutik irteteko bear ditugun Zeruko laguntzak. G: Hau onela izanik, nola geratzen dira asko beren bizitza gaiztoan? E: Zeren baliatzen ez diran bekatutik irteteko Jaunak bidaltzen diezten laguntzaz.

AMASEIGARREN
ERAKUSALDIA

Nola enzun bear dan Meza,
eta zein dan modurik errazena.

       G: Nola enzun bear dezu Meza Santua? E: Ongi oartua, eta errespeto edo begiramentu andiarekin nagoala. G: Zeiñ ote da Meza enzuteko modurik errazena? E: Batzuei agradatzen zate modu bat, besteai beste bat, baña guzien arrean errazena dirudi, batez ere ezjakiñentzat, Jesusen neke-oñazeak ongi gogoan erabiltzea; eta hau frutuarekin egiteko lagun dezake laugarren Partean ipintzen dan Mezaren enzunbideak.

HIRUGARREN PARTEA

LENENGO BIETAN ADIRAZI DIRAN
GAUZAK OBRAZ EGITEKO ERAKUSALDIAK

LENENGO
ERAKUSALDIA

       Erakusleak: Lenengo Partearen hirugarren Erakusaldian esan zinduan, Konfesio on batek eskatzen dituan gauzak. Laugarren Erakusaldian esan zenduan, zer dan examina, eta azkeneko Konfesiotik oraindañokoa nola egin ditekean. Kontu dagigun illabete dala, azkena zu Konfesatu ziñala: egizu arreizkereko examina.

Azkeneko Konfesiotik
oraindañoko examina

       Jarri zaite, nere anima, Jaunaren aurrean Elizan, etxean edo leku egokiren batean, au da sinistu ezazu, begira dagokizula, leku guzietan arkitzen dan, eta guzia argiro ekusten duan Jauna. Adora ezazu umiltasun eta errespeto guziarekin.

Jauna adoratzea

       Nere Jaun eta Jaungoikoa! Zu zera gauza guzien Asiera ta Iturburua, guzien Iraupena eta Muga edo fiña; eta ni naiz nerez ezereza, eta dedan izate au zure esku ongilleak emana da. Ala ezagutzen eta aitortzen det, eta adoratzen zaitut umiltasun eta errespeto guziarekin.

Jaunari eskerrak ematea

       Milla esker, Jauna, oraindaño egin dizkidatzun mesede guziak gatik, eta batez ere zeren itxedon didazun bekatutik irteteko eta Zugana biurtzeko? Baña zer egiñ al dezaket nik zure grazia ta laguntza gabe?

Eska zaiozu Espiritu Santuari
bere laguntza.

       Atoz, o Espiritu Santua! Atoz beartsuen gurasoa, atoz doaien Emallea: argi ezazu nere adimentua, nik nere utsegiteak ezagutzeko, mugi ezazu nere biotza oen gañean damutzeko, aurrera bekatutik eta bekatuaren bideetatik aldegiteko ta Konfesatzeko. = (Zerbait laburrago era onetan: nere Jaun eta Jaungoikoa! Adoratzen zaitut; Milla esker, Jauna, egin dizkidatzun mesede guziak gatik, Betor zure grazia, egitera noan examina eta Konfesio au ongi eta zure onran egiteko).

       Begira orain, nere anima, zenbat denbora dan azkena Konfesatu ziñala. Begira bekatu larriren bat aztu ote zitzatzun, eta emandako penitenzia leialki egin zenduan, edo ez.

       1. Begira lenengo Mandamentuan, Dotrina ikasteko alegiña egin dezun, dala Elizara etorriaz erakusten dan orduetan, dala dakianen bategana joanaz; Jainkoaren itza kontuz enzun dezun; Fede, Esperanza ta Karidadezko afektoak sarritan egin dituzun = Onetan zabartu etzaitezen oitu zaite goiz-arratsetako jaierara Dotrinako liburutxoan dagoan bezala.

       2. Begira bigarren Mandamentuan, juramenturik egin ote dezun gezurraren, edo, ongi ez dakizun gauzaren gañean, eta zenbat bider? Begira, izan ote dezun juramentuak erraz eta sarritan egiteko oitura, egiazkoak dirala aitzakitzat arturik? Hau da oitura txit itsusia, bekatu askoren sustraia, eta Kristauen etxeetatik aienatu bear dana Juramentu sarritan egiten duana beteko da bekatuz, eta ez da haren etxetik irtengo neke; eta naigabea, dio Espiritu Santuak. Begira, egin dezun birauarekin nastutzen dan juramenturik, egin dezagun kontu: Emendik mugi ez nadilla, Deabruak naramala, au onela ezpada: zenbat bider? Begira esan ote dezun; Nere animan, au edo hura onela da. Zenbat bider? Oitura edo usanza txarra da au ere, eta gizon jakintsu askoren iritzian juramentu, eta beragatik erbestetu bear da Kristauen artetik. Begira, lagun urkoari bota diozun biraurik? Nolako biraua? Zenbat bider biotzetik eta zenbat bider bestela? Biraua da esatea itzen batzuek, zeñakin, lagun urkoari gaitzen bat opa diogula, aditzera ematen degun. Oitura itxusi au duenak, batez ere gurasoak, bekatuan bizi oi dira, biotzez botatzen ezpaditue ere. Begira, idiai, beiai, edo gizonari ez beste gauzai biraurik bota diezun. Ezta au bekatu larria berez, jabeaganonz gorrotoa nastutzen ezpada, baña da izkunza txarra, eta Kristauak ikasi bear ez duana. Begira, esan dezun Deabrua, Demonioa, eta zenbat bider? Ez da berez bekatu larria Deabrua edo Demonioa esatea, soil-soillik begiratzen zaiola, baña ekarri lezake onetarako perilla, batez ere gurasoetan; eta nola nai da oitura itsusia Kristauaren auan. Begira, promesarik egin, eta leialki eranzun diozun? edo promesarik egin dezun gaitzen bat norbaiti etorri dakion?

       3. Begira hirugarren Mandamentuan, jai egunetan Meza enzun zentzakeala enzun gabe geratu zeran, eta zenbat bider? Begira, utsegiteko perillean jarri zeran, dala mugonean etxetik abiatu gabez, dala bidean erausian egonaz? Begira, Meza modestia eta errespeto andiarekin enzun bearrean, ibilli ote zeran batera eta bestera begiraka, edo aldemeneko lagunakin itz egiten, edo oek oñakin eta ukalandoakin joaz? Denbora luzean edo laburrean, Mezaren zer partean, eta zenbat bider? Begira, jai osoetan bear debekatuak egin dituzun? Zenbat denboran, zenbat bider, bakarrik edo iñoren aurrean? Begira, aste egunean egin zintzakean lanak, soñekoak edo gurdia adabatzea, abarkak jostea, esiak itxitzea, jai osorako utzi dituzun? (Badira zenbait guraso eta nagusi edo etxekoandre Mairuak baño gogorragoak gai onetan). Begira, kontuzkoa izan zeran, alegiñean Meza Nagusiak, eta Jainkoaren Hitza enzuteko, Errosariora eta Dotrinetara joateko? Gauz oetako bakoitzak ez gaitu beartzen bekatu larriaren azpian, guziok beintzat, baña oetatik igesi ibiltzea marka ebarra da. Begira, aragirik jan dezun jatea debekatua dagoan egunetan? Bakarrik edo lagunakin, eta zenbat bider? Baraurik autsi dezue, barautzeko adiñean sartua bazera, eta artara beartua? Begira, amarrenak eta primiziak sisatu, edo txarrenetik egin dituzun?

       4. Begira laugarren Mandamentuan, gurasoai, edo zure buru diranai; gaitzik opa izan diezun? Zer gaitz, eta zenbat bider? Begira, zor zaten errespetua galdu diezun, dala begiratze gogorrakin, dala isekak eginaz? edo lotsagabekeriak eranzunaz? Zenbat bider, eta zenbat lagunen aurrean? Begira, ibilli ote zeran gurasoen aginduak egin nai gabe? Zenbat bider eta nolako gauzetan? Begira, asi dezun bizimodua ikastera ongi saiatu zeran, dala Eskolan, dala jostean, nekazaritzan, arotzian, edo beste langintzaren batean? Gazteak txit ardura andia bear du ordu onean etxeratzeko, sarritan Konfesatzeko, Dotrinetara joateko, lagun gaiztoen batzarreetatik aldegiteko, eta ez du estadua artzeko asmoetan asi bear Gurasoen baimen gabe. Gurasoak nagusi, ta Etxekoandreak, ezkonduak, eta karguren bat duenak emen begiratu bear due nola, eta zenbat bider utsegin duen beren eginbide edo obligazioen kontra.

       5. Begira bostgarren Mandamentuan, egiaz eta biotzetik amatu ote dituzun zure lagun urko guziak, eta oen artean zure etsaiak? Egiñ ote dituzun sarritan akto Karidadezkoak? Hau erakusten du Dotrinako liburutxoak goiz arratsetako jaieran. Begira, opa izan ote diozun etsaiari gaitzen bat? Zer aitz eta zenbat bider? Begira, haren gaitzaz poztu, eta onaz naigabetu zeran? Gauz andian edo txikian? Oarkabean edo oartu ezkero? Zenbait bider? Begira, zure etsaiari diosala ukatu edo musinka egiñ diozun, edo gorrotoaren siñaleren batzuek agertu diozkatzun? Zenbat bider, eta zenbat lagunen aurrean! Begira, borroka, ukabilka edo makilka ibilli zeran, eta zenbat lagunen aurrean? Begira, edanean igaro ote zeran, ezaguera galtzeraño edo aldeskoraño; zenbat bider? Begira, griña lotsagarri orretatik sortu edo etorri ote diran aserreak, hitz desonestoak, keñada itsusiak, lagun urkoen kontrako erausiak etxean naigabeak, umeen arloteria, aziera gaiztoa eta zorrak ez pagatzea? Bekatari mota hau txit nekez sendatzen da, zeren biotzik ez duen beren griña kutuna utzitzeko.

       6. Begira seigarren eta bederatzigarren Mandamentuetan, garbitasunaren edo Kastidadearen kontrako goporazioetan egon ote zeran, edo poztuaz, edo goixatuaz, edo deseatuaz, edo zeregandik aienatzeko alegiñarik egin gabe, eta leku emateko perillean? Oarkabean edo osotoro oartu ezkero hau gertatu dan, eta zenbat bider? Begira, aragizko izenak esan, hipui zikiñak kontatu, edo kanta desonestoak kantatu dituzun? Zenbat bider, zenbat lagunen aurrean, eta horiek aideak eta zer estadutakoak ziran? Onelako bitz nazkagarrietarako makurtuak eta oitura zarra duenak, txit nekez sendatzen dira. Begira, erabilli ote dituzun zure begiak, bekaturako bidea dakarten gauzai begiratuaz, edo zelatan? Zenbat bider? Begira, ganaduak elkarganatuak dabiltzanean, egon ote zeran begira goixatuaz, edo onetarako perillean? Begi arroak, zelatariak, ta guzia ekusi bear duenak nekez izango dira garbiak. Begira, egon ote zeran hitz desonestoak aditzen, eragotzi zentzakeala onelako hitzketa loia, edo aldegin zentzakeala? Begira, ezin aldegin zentzakeanean, kopeta beltz erakutsi zenduan, edo hau egin lekuan erakutsi ote zenduan poza? Begira zure kidekoaren batekin egiñ dezun jolas edo ibillera itsusirik? Zenbat bider? Bakarrik edo iñoren aurrean? Begira, jai egunetan edo beste denboretan joan ote zeran lagun gaistoetara, edo bekaturako perilla izan oi dan lekuetara? Begira, zure esku horiek garbiak izan ote diran, garbitasun edo Kastidadeari dagozkan gauzetan? Ez da emen geiago ipintzen irakurlearen gogoa zikindu ez dedin: bekatariak berak gertatu zaionaren kontuak atera bear ditu, gauz andiagorik badu.

       7. Begira zazpigarren eta amargarren Mandamentuan ezer ostu dezun? Zer eta zenbat bider? Begira, etxeko gazteren baten estalki izan ote zeran, artoa, garia, edo beste gauzaren bat ostutzeko, edo ixilka saltzeko? Begira, gauzaren bat saltzean, edo erostean egin dezun tranparik neurrian, pisuan, edo prezioan? Begira, epetan zerbait eman dezunean goieneko prezioa baño geiago tiratu dezun? Hau da usura deritzan bekatu itsusia? Begira, jokoan tranparik egin dezun? eta ezer gis-onetan irabazi dezun? Eta tranpa ez egitera, galduko ote zenduan? Begira, gurasoen mendean bizi diran gazteakin oei dagotenaz kanpora, eta gurasoen borondatearen kontra jokatu dozun zerbait? Besteren gauzaren kutiziari lekurik eman diozun bide okerrez hura iristeko gogo, edo asmoarekin? Bide onez gauza nai izatea berez ez da bekatu.

       8. Begira zortzigarren Manamentuan, egotzi ote diozun norbaiti ez duan falta edo mantxa, edo egiñ ez duan okerren bat? Zenbait bider, eta zer falta? Begira, lagun urkoaren bati aurpegira eman ote diozun lotsatuko edo naigabetuko duan gauzaren bat, dala berea, dala aide edo aurrekoena? Bakarrik edo iñoren aurrean? Begira, lagun urkoen falta ixillak, edo barreatu gabeak agertu ote diozkatzun etzekizkianen bati edo geiagori? Zer faltak, zenbat bider, ta zenbat laguni? Begira, etxean igarotzen dana kanpoan kontatu dezun? Zer kontatu dezun, eta gauz andiak, edo pakea-galeraztekoak ziran? Begira, egon ore zeran lagun urkoen faltak edo gustoz aditzen, edo erausi oek eragotzi zintzakeala eragotzi gabe? Begira, lagun urkoaren falta barreatuak aditu edo kontatu dituzun, zeregan poztutzen zerala, ta esaten dezula: Jainkoak barka degidala, ongi egiñ zaio? Begira, norbaitek sekretoaren azpian esan edo fiatu dizuna kontatu dezun? Zenbat bider, eta zenbati? Begira, saria agindurik, edo losentxakin ager erazo ote diozkatzun norbaiti urliaren, sandiaren edo berendiaren faltak, edo ixillik gorde bear zituan gauzak? Zenbat bider? Begira, izan dezun lagun urkoaz ariñ edo erraz gaizki juzgatzeko, edo haren faltak sinisteko oitura? Begira, esan ote dezun iñoren kalteko gezurrik = Gezurra erraz esaten duana, erraz eroriko da utsegite andietan ere.

       Ona nola egiten dan azkeneko Konfesiotik, oraindañoko examina lenengo Partearen laugarren Erakusaldian esan zenduan bezala. Ez dira gauz asko ukitzen, zeren guzia esatea, eta begien aurrean ipintzea on eztan; eta bekatariak gañerakoaren kontua atera dezake erraz. Aurrai gogoan arrerazo bear zate lenbizia examinaren asierako prestaera; gero mandamentu bakoitzari dagokan examina liburutik esanerazo liteke egun batean pixka bat, bestean beste pista bat. Ondoren erakusleak aditzera emango die irakurri dana bera, eta onela neke andi gabe oituko dira examina egiteko modura.

BIGARREN
ERAKUSALDIA

       Erakusleak. Lenengo Partearen bostgarren Erakusaldian esan genduan, nola examina egin bear dan Konfesio gaiztoak berritzeko. Kontu dagigun, gaiztoak izan dirala, zuk aurtasunetik egin dituzun Konfesioak, dala zeren bear dan damu ta ontzeko asmoa gabe konfesatu zeran dala zeren bekatu larriren batzuek lotsaz konfesatu gabe utzitzen zinduan. Orain guziak berritu nai eta bear dituzu. Egutzu bada examina bostgarren Erakusaldi artan esan zenduan bezala.

       Aurtasunetik oraindañoko Konfesioak berritzeko examina. Jarri zaite, nere anima, Jaunaren aurrean, Elizan, etxean edo leku egokiren batean, hau da sinutu ezazu, begira dagokizula leku guzietan arkitzen dan, eta guzia argiro ekusten duan Jauna. Adora ezazu umiltasun eta errespeto guziarekin.

Jauna adoratzea

       Nere Jaun eta Jaungoikoa! Zu zera gauza guzien Asiera eta Iturburua eta Muga edo fiña, eta ni naiz nerez ezereza, eta dedan izate hau zure esku ongilleak emana da. Ala ezagutzen eta aitorzen det, eta adoratzen zaitut umiltasun eta errespeto guziarekin.

Jaunari eskerrak ematea

       Milla esker, Jauna, oraindaño egin dizkidatzun mesede guziak gatik, eta batez ere zeren itxedon didazun bekatutik irteteko eta zugana biurzeko: baña zer egiñ al dezaket nik zure grazia ta laguntza gabe?

Eska zaiozu Espiritu Santuari
bere lagunza

       Atoz, o espiritu Santua! atoz beartzuen gurasoa; atoz doaien emallea: argi ezazu nere adimentua, nik nere utsegiteak ezagutzeko, mugi ezazu nere biotza oen gañean damutzeko, aurrera bekatutik eta bekatuaren bideetatik aldegiteko ta konfesatzeko. (Laburrago: Nere Jaun eta Jaungoikoa! Adoratzen zaitut. Milla esker egin dizkidatzun mesede guziak gatik. Betor, Jauna, zure grazia egitera noan examina, eta ondorengo Konfesioa ongi eta zure onran egiteko).

       Begira, nere anima, zenbat urte dituzun, eta zenbat zinduan lenbizia konfesatu ziñanean? Begira, urtean zenbat bider konfesatu zeran? (Aurtasunetik ez, baizik urteren batzuetako Konfesioak berritu bear dituanak, kontu hau bera atera bear du Konfesio ta Komunio gaiztoen gañean). Begira, konfesatzen ziñanean ezagutzen zenduan, gaizki konfesatzen ziñala? Begira, emandako penitenziak egin bage utzitzen zinduan? Zer penitenziak ziran, eta zenbat bider utzi zinduan era onetan?

       Begira gero Mandamentu bakoitzean, nola, eta zenbat bider utsegin dezun, baliatzen zerala azkeneko Erakusaldian ipiñi dan examinaz. Zenbat bider utsegin dezun, ezin esan, edo ezin kontua atera badezakezu, oroi zaite, zer oitura, eta zenbat denboran gutxi gora bera izan dezun, eta astean edo illean zenbat bider utsegiten zenduan. Lotsaz bekaturik konfesatu gabe utzi bazenduan, onena da aurrenetik Konfesoreari garbiro au esatea. Egizu alegiña berezitzeko pensamentuzko bekatuak hitzezkoetatik, eta oek obrazkoetatik. Seigarrengo bekatuetan begiratu bear da, aidearekin eta zer estadutakoarekin egin diran, eta zenbat bider. Azkenean ona da aurrena Konfesorearekin egotea, eta erakutsiko dizun eran examina egitea, bestela ezin moldatu bezera.

HIRUGARREN
ERAKUSALDIA

       Erakusleak. Egin dezu examina? Oraiñ sortu bear dezu egindako utsegiteen damu egiazkoa, eta ontzeko, edo, aurrena bekaturik ez egiteko asmo osoa. Lenengo Partean esan zenduan, onetarako ipiñi bear dirala animaren begien aurrean damubide egokiak, bein beldurrezko damu edo Atrizioarenak, gero onezkoarenak; eta sasoi onean jartzen danean biotza, egin ditezkeala Fede, Esperanza, Karidade eta Kontriziozko afektoak. Dakuskun nola obraz egurten dezun hau guzia.

       Beldurrezko damua edo atrizioa biotzean sortzeko bide egokiak. Nere anima (esango det neregan examinaren ondoren), ekusten dezu, zenbat bekatu eta eskergabekeria egin dituzun zure Jaun eta Jaungoikoaren, eta zu Zerurako egin zinduan Aita onaren kontra? Eta nork esan, zenbat izango diran ongi ezagutzen ez dituzunak? utzi dezu zere Jabe ona eta Salbatzallea, utzi dezu zuri betiko bizitza eman naiez gizon egin, eta bere odolaren kostuz erosi zinduan Jauna; eta obraz esan dezu: Ez det Jaun hau serbituko. Nere anima, ez da hau eskergabekeria guziz itsusia?

       Zer galdu ez dezu zure bekatu eta eskergabekeria horiekin? Ai! galdu dezu zure Jainkoa, eta Jainkoa galdu ezkero guzia galdua da. Galdu dezu beraren grazia, arako soñeko eder hura, zeñarekin apaindu zuan Espiritu Santuak bataioko egunean zure anima, eta egin zinduan Aita betikoaren ume, Jesu-Kristoren senide, eta Trinidade guziz Santaren Jauregi edo Eliza bezala, ta azkenean Zeruaren jabegai edo heredero. Galdu dezu Zerurako esku, zuzen edo deretxa guzia: galdu betiko bizitza doatsua, betiko atsegin-kontentuak, eta, Jaunak zuretzat prestaturik zeuzkan ondasun miragarriak. Geratu zera Jainkoaren aserrearen azpian, eta etsai galgarriaren mendean. Ai nere anima! ta bazenekus zein itsusi-nazkagarria zauden Jaunaren begietan!

       Eta onenbeste kalteren ordaiñ zer frutu atera dezu? Zer irabazi dezu, orain lotsatzen zaituen bekatu, horiekin, galdetzen dizu S. Pablok? Zer, betiko su eta garrak, betiko pena eta oñazeak baizik? Jatxi zaite oraiñ bizirik pensamentuz oñaze oen toki izugarrira edo infernura, gero hill ondoan jatxi etzaitezen betiko? Zer dala, uste dezu, infernua? Hura da etsai gaistoaren, eta bere serbitzarian lize izugarri bat, non betikotasun guzian egon bearrak diran oñazez lertzen. Hura da beti sutan dagoan labe ikaragarri bat, beiñere itzaliko ez dana. Eta bekatariak berak izango dira ango ilintxak eta illetiak. Hura da sufre erazekizko ainzira edo putzu bat, non Satanas bere langilleakin batean egongo dan betiraunde guzian erretzen. Hura da, neke ta pena guziak arkitzen diran lekua. Nere anima, toki hau, eta emengo betiko nekeak eta penak dira bekatu egain dezun bakoitzean zuk irabazi dezun saria!

       Ala ere zure Jaunaren urrikimentu edo miserikordiak itxedon dizu, irten zaitezen bekatutik, eta betiko neke-oñazeen perilletik. Deitzen dizu artzai onak ardi galduari deitu oi dion eran: Ene Jesusen eriotza eta odol preziotsua bitarteko dirala, eskeintzen dizu zure bekatu guzien barkazioa, baldin biotz osoz damuturik eta konfesaturik bizitz on bat egin nai badezu: Ez det nai, esaten dizu, bekataria galtzea, baizik nigana biurtzea. Nigana biurtzen dan une edo puntuan aztuko naz egin dizkidan eskergabekeria guziaz. Nere anima, aditzen dezu hau, eta etzera bertatik zure Jainkoagana biurtuko! Etzera damuz desegingo? Noiz artean, gaixoa egon nai dezu bekatuen katez lotua, eta etsai galgarriaren mendean?

Onezko damua edo
Kontrizioa sortzeko bide zuzena

       Nere anima, beldurrezko damuaren bide egokia gogora dituzu: zoaz aurreraxeago, eta Fedearen argiarekin billa ezazu Onezko damuaren bidea edo motiboa. Hau da Jaunaren ontasun edo maitagarritasun baztergabea, ez nolanai, baizik betiko bizitza doatzuaren emalle gure Animen erosle eta salbatzallea dan aldetik begiratzen diozula. Zure siniste edo Fedeak erakusten dizu, Jaun hau dala zu ezerezetik atera zinduana, eta atera bera ezagutzeko, amatzeko; ta betikotasun guzian berarekin batean Zeruan doatsu izateko. Zure siniste edo Fedeak erakusten dizu, Adan gure lenbiziko, gurasoak galdu zuala, fruta debekatua janda egin zuan bekatuarekin Jaunaren grazia ta adiskidetasuna, ta Zerurako esku eta deretxa: eta galdu, ez beretzat bakarrik, baita guretzat ere. Orregatik Adanen humeak sortzen diranetik arkitzen dira bekatu jatorrizkoaren loiez zikinduak, eta Jaunaren aserrearen azpian. Zure siniste onak erakusten dizu, Adanen bekatuak galerazo zigun Zerurako grazia eta deretxa guretzat irabazteko zerutik jatxi zala Trinidadeko bigarren persona edo Seme Jainkoa, eta gizon egin zala Espiritu Santuaren obraz eta graziaz Birjiña txit santuaren sabelean. Zure sinisteak erakusten dizu, gizon eginda gurutzean eman zuala bere bizitza eta bere eriotzarekin irabazi zuala guretzat Zerurako eskua, ta arako bear dan grazia. Zure sinisteak erakusten dizu, ipiñi zituala Zeruko grazia animetan ixurtzeko Zazpi iturri edo Sakramentu beiñere agortzen ez diranak, oen artean Bataioko eta Konfesioko Sakramentuak; Bataiokoa, bekatu etorkia edo jatorrizkoa barkatzeko, eta Konfesiokoa, Bataioa ezkero egindako bekatuak kentzeko. Zer geiago? Ipiñi zuan Aldareko Sakramentu guziz miragarria, eta Zeruan bizi badaere, denbora berean Sakramentu onetan jartzen da, ango Jarlekua utzi gabe. Zertako uste dezu? Gurekin eta gure artean bizitzeko; guri emateko bere gorputza, bere odola eta bera dan guzia. Misterio oek guziak Jainkoak berak agertuak, eta Eliz Ama Santak erakusten diskitzunak dira, eta Katoliko guziak sinisten dituenak. Esangidaz orain, nere anima; guri ongi naiez hau guzia egin duan Jaunaren Ontasun edo maitagarritasuna norañokoa izango da? Naitaez aitortuko dezu, dala Ontasun edo maitagarritasun neurririk, bazterrik eta mugarik ez duana? Eta zuk izan dezu Ontasun onen kontra altxatzeko ausardia? Arritu zaitezte Zerukoak, eta desegin Zeruko ateak! dio Jeremiasek. Eta ala ere Aita onak bezala deitzen dizu, eta eskeintzen eskergabekeria guzien barkazioa! Zoaz bada, nere anima, zoaz lenbaitlen beragana, Seme ondatzallea joan zan eran; eta damuz eta ontzeko asmoz beterik, egitzu Fede, Esperanza, Karidade eta Kontriziozko afektoak.

Akto Fedezkoak
goizeko jaieran dauden bezala

       Jaungoiko jakiunde ta egia betikoa zerana! Sinisten ditut benaz eta biotz guzitik, Eliz Ama Santak sinisten eta erakusten dituan gauza guziak, zeren zuk Eliz Ama Santari agertu diozkatzun, eta onek ala erakusten dizkidan. Sinisten det Jainko Aita guziz poderoso Zeruaren eta lurraren Kriadoreagan. Eta haren Seme bakar Jesu-Kristo gure Jaunagan. Zeña sortu zan Espiritu Santuaren obraz eta graziaz: jaio zan Maria Birjiñagandik. Padezitu zuan Ponzio Pilatosen mendean, gurutzefikatua, hilla ta obiratua izan zan. Infernuetara jatxi zan, hirugarren egunean hillen artetik piztu zan. Zeruetara igo zan; an dago jarririk Aita Jainko guziz poderosoaren eskuietik. Andik etorriko da biziak eta hillak juzgatzera. Sinisten det Espiritu Santuagan. Eliza Santa, Katolika. Santuen Komunioa. Bekatuen barkazioa. Aragiaren resurekzioa. Bizitza betikoa. Amen.

       Sinisten det, Jesu-Kristo gure Jaunak utzi ziozkala Eliz Ama Santari Zazpi Sakramentu, eta, oen artean Konfesioko Sakramentua, Bataioa ezkero egindako bekatuak bateatzeko. Sinisten det, Jesu-Kristo gure Jaunak ipiñi zuala Aldareko Sakramentu guziz miragarria, eta Sakramentu onetan dagoala gure animen janari eta edari izateko, grazia ugaritzeko, eta bere gozotasun miragarriak gure biotzetan ixurtzeko. Siniste onetan bizi eta hill nai det.

Akto Ezperanzazkoa

       Nere Jaun Jaungoikoa! Zure Seme Jesusen eriotza eta merezimentuak bitarteko dirala, eta beraren graziarekin alegiña egiten dedala, esperatzen det zure Ontasun eta Miserikordian nere bekatuen barkazioa; eta betiko bizitza doatsua; zeren Zuk ala agindu didazun, eta zere bitzetan aiñ leiala zeran. Zu zera on guziaren iturburua eta emallea, eta zugandik uste det, Jauna, Zerurako bidean bear dedan guzia.

Akto Karidadezko,
eta Kontriziozkoa

       Nere Salbatzalle Jesus maitagarria! Zu zera Ontasun baztergabea, eta neurririk ez dezuna, eta beragatik guziz maitagarria! Amatzen zaitut biotz guzitik zure Ontasun orri begiraturik: eta Zugatik, eta zure izenean amatzen ditut nere lagun urko guziak, eta oen artean nere etsaiak. Opa diet Zerua eta arako bidean konbeni zaten guzia. O Ontasun miragarria! Damu det Zu ofendituaz, eta damu det gauza guzien gañetik. Artzen det asmo osoa ez geiago bekaturik egiteko, bekatuaren bideetatik aldegiteko, eta konfesatzeko. Onen lekuan esan dezake ala nai duenak: Nere Jesu-Kristo Jauna.

LAUGARREN
ERAKUSALDIA

       Erekusleak. Prestatu zera azkenekotik oraindañoko Konfesioa egiteko. Lenengo Partearen amabostgarren Erakusaldian esan zenduan, zer egin bear dezun akusatzen asi baño len: eta amaseigarrenean esan zenduan, akusatzen zeranean, nola hau ongi egin dezakezun. Dakuseun bada, nola akusatzen zeran, azkeneko Konfesiotik oraindaño egiñ dituzun bekatuen gañean.

Azkeneko Konfesiotik oraindañoko
bekatuen aitormena,
edo konfesatzea

       Ni bekataria konfesatzen naizaio Jainko guziz poderosoari, Santa Maria beti Birjiñari, S. Migel Aingeruari, S. Juan Bautistari, S. Pedro eta S. Paulo Apostoluai, Santa guziai, eta zuri, nere Aita, bekatu geiegi egin dedala pensamentuz, hitzez eta obraz, nere kulpaz, nere kulpaz, nere kulpa txit andiaz. (Hau esaten da akusatzen asitzeko aurrean S. Karlos Borromeok erakusten digun erara.)

       Jauna, onenbeste denborada azkena konfesatu ninzala. Egin nuan edo eznuan Konfesoreak eman zidan penitenzia. Aztu zitzatan orduan konfesatzea onelako bekatu. (Bekatu benialen batzuek aztu arren, ez da oek esan bearrik urrengo konfesioan.) Egin det ustez ongi konfesatzeko bear dan prestaera.

       1. Lenengo Mandamentuan. Nagitasunez utzi det batzuetan goiz arratsetako jaiera Fede, Esperanza, Karidade ta Kontriziozko afektuakin batean, deboziozko gauzak diralako.

       2. Bigarren Mandamentuan. Hiru bider esan det: Nere animan, bein gezurraren, eta bi aldiz egiaren gañean, baña ez det bekatu anditzat iduki edo iduki det. Esan det: Nere konzienzian lau bider, baña ez det juramentutzat artu. (Juramenturik egin bada, esan bear da zer juramentu egin diran, zenbat bider, eta gezurraren gañean ziran, edo ez: egin dezagun kontu: Ala Zerura noala, Deabruak naramala, emendik mugi ez nadilla: hoek dira juramentu birauarekin nastuak. Bi bider egin diot birau lagun bati (edo senideari), esaten diodala: Eztanda egingo al den; ede Deabruak eremango al au, baña ez biotzetik (dan bezela esan bear da). Onenbeste bider otsegin diot Deabruari Demonioari eta arraioari, baña ez det bekatu mortalzat iduki.

       3. Hirugarren Mandamentuan. Hiru Mezatan ibilli naiz aldameneko lagunakin hizketan, eta elkar ukalondoakin joaz, eta batera ta bestera, begiratuaz, baña ez denbora luzean, eta ez nuan gauz anditzat artu. Ostiral batean ixilka jan nuan aragi pixka bat. Dotrina, Errosario eta Bezperetara ez naiz onenbeste bider etorri, baña ez det bekatu mortalzat iduki. (Geiago duanak esan bear du beregan arkitzen duan bezela).

       4. Laugarren Mandamentuan. Onenbeste bider aserrerazo diot gurasoari, aginduak egin naigabez; baña gauz andietan ez. Eskolan eta beste lanetan saiatu nindekean geiago, baña zabartu naiz zerbait. (Geiago duanak begira beza kontuz, eta esan beza examinan arkitu duan bezala).

       5. Bostgarren Mandamentuan. Nere zabarkeriaz utzi det batzuetan lagun urkoetarako onginai ta karidadezko afektuak egitea, goiz arratsetako jaieran erakusten dan bezala; baña ez det bekatutzat artu, deboziozko gauza dalako. Bi bider atsegiñ artu det lagun bati gaitz txiki bat gertatu zitzaiola, ekusirik. Aserratu ninzan lagun batekin, eta borrokatu giñan beiñ, baña gorroto andi gabe. (Geiago duanak, esan beza zer duan).

       6. Seigarren Mandamentuan. Oartuta pensamentu gaiztoai lekurik eman bazate, hitz loi-desonestorik esan bada; begiak eta eskuak erabilli badira gaizki edo bekaturako moduetan, belarriak zabaldu badira hipui çikiñak eta aragizko hitzak gustoz aditzeko, esan bear da zenbat bider gertatu dan hau, zenbat lagun ziran, eta aidetasunik oekin zenduan, edo ez (Geiago duanak esan beza zer duan).

       7. Zazpigarren Mandamentuan. Ostu diot Amari onelako gauza ez gaiztakeriarako, baizik nere burua apaintzeko, edo lagunakin jokoan aritzeko. Ostu ditut gereziak eta sagarrak auzotik, baña ez asko. Pillotan egin det onelako tranpa onenbeste bider. (Geiago duanak, esan beza duana.)

       8. Zortzigarren Mandamentuan. Nere falta bat egotzi diot senide bati, eta zan onelako utsegite. Lagunen faltak kontatu dituk onenbeste bider, baña etziran andiak; eta aditzen egon naiz gustoz hiru aldiz besteren utsegiteak. (Andiak, edo onra biziro ukitzen zuenak ziran, edo ez, begiratu kontuz). Esan ditut onenbeste gezur txiki, eta lenere esan oi ditut. (Gauz andiagoak dituanak esan bear ditu examinan arkitu dituan eran). Jauna, oek dira azkeneko konfesiotik oraindañoko denboran gertatu zaizkidan utsegite edo faltarik andienak, eta ala bear bada, akusatzen naiz lagun urkoaren kontra bota izan ditudan birau guziaz eta azkenekoaz. (Biraurik len beñere bota ez duanak, esan dezake beste bekatu konfesatutako bat gutxitan egiten duana). Eskatzen diot nere Jaungoikoari guziaren barkazioa, eta berorri, nere Aita Espirituala, penitenzia eta absoluzioa. (Emen kontuz aditu bear da Konfesureak emanen duan penitenzia, gañerako hitz onakin batean, eta absoluzioa ematera dijoanean esango det): Argatik erregutzen diot Santa Maria beti Birjiñari, San Migel Aingeruari, San Juan Bautistari, San Pedro eta San Pablo Apostoluai, Santa guziai, tu zuri, nere Aita, erregu degiozuela nigatik gure Jaungoikoari. Amen.

       Erakusleak. Onenbesterekin oar diteke Kristaua, nola konfesatu bear dituan bekatuak, diranak dirala. Orain gogoan arritzatzu iru gauza. Lenengoa, oraingo konfesaldian bekatu larriren bat badezu, ez dezu lenekoak esan bearrik, baña ala ere esan ditzaketzu. Bigarrena: Ni bekatariaren azkeneko erdia bukaeran esan dezun bezala, esan desakezula Nere Jesu-Kristo Jauna; gauz oek dira alabaña deboziozkoak, eta Konfesatzeko modu onari dagozkanak. Hirugarrena, absoluzioa artu ondoan, beta badezu, zoaz leku egoki batera eta gero esango dan eran emangiozkatzu Jaunari eskerrak, eta presta zaite Komuniorako.

BOSTGARREN
ERAKUSALDIA

       Erakusleak. Bigarren Partearen amairugarren Erakusaldian esan zenduan, lenbiziko Komunioa egin bear duen Aurrak berritu oi dituela zenbait lekutan arterañoko Konfesioak zeren Aur denborako Konfesioak egiñ oi diran nolanai, edo ardura gutxirekin. Hau bera gertatu zatzu zuri ere, eta egin dezu examina. Parte onen bigarren Erakusaldian ekusi degun eran oraindañoko Konfesioak berritzeko asmoarekin. Dakuskun nola akusatzen zeran.

Aurtasunetik oraindañoko bekatuen
aitormena edo konfesioa,
lenekoak gaiztoak izan diranean.

       Ni bekataria konfesatzen naitzaio &. beste konfesioan bezala. Jauna, ditut onenbeste urte, eta lenengo Konfesioa egin nuanean, nituan ainbeste. Arreizkero konfesatu naiz urtean onenbeste bider. Aur denboran gertatu zitzatan onelako gaiztakeria, eta lenengo Konfesioan, edo geroxeago utzi nuan lotsaz konfesatu gabe, (edo ez nuan ezertan artu, baña ezagutzen nuan ona izango etzala egin nuan gaistakeria hura). Gerozko Konfesioetan oartzen nintzan (edo ez nintzan) bekatu artzaz. Beste askotanere utzi ditut (edo ez ditut) bekatuak lutsaz konfesatu gabe. Egiten nituan Konfesoreak ematen zizkidan penitenziak, (edo egin gabe) utzi nituan onenbeste bider onelako edo alako penitenzia.

       1. Lenengo Mandamentuan. Aurtasunetik izan naiz zabarra Dotriñara etortzeko, Fede, Esperanza eta Karidadezko afektoak egiteko, eta lenbiziko Komuniorako prestatzen asi nitzan artean, ezertan artzen ez nituan gauz oek (besteak esango du besterik, eta bakoitzak esan bear du igaro zaiona igaro zaion bezala).

       2. Bigarren Mandamentuan, eta era berean besteetan esango ditut egin ditudan bekatuak, dala pensamentuz, dala hitzez, dala obraz. Ezin gogora bazat, zenbat bider gutxi gorabera utsegin dedan, kontu aterako det, zenbat denboran izan dedan oitura edo erraztasuna bekatu onetan edo artan erortzeko, eta astean edo illean zenbat bider erortzen nintzan gutxi gora bera.

       Konfesioa bukatzen dedanean, egingo det beste Konfesioaren bukaeran esan dana bera. Erakusleak. Ongi esan dezu; baña orain gogoan arrezazu gauza bat. Baldin leneko Konfesioak berritu nai badituzu, ez gaiztoak izan diralako; baizik borondatez, orduan ongiena izango da, aurrena konfesatzea azkeneko konfesiotik oraindañoko bekatuak, eta gero berritzea berritu nai dituzunak.

SEIGARREN
ERAKUSALDIA

Konfesioa egin, eta Jaunaren maiean
jartzeko prestaera Kristau guzientzat.

       Erakusleak. Konfesatu ondoan jarri zaite leku egoki batean, eta beta badezu, presta zaite Jaunaren maiera joateko. Prestaera hau egin diteke era askotara, baña oberen bat arkitu dezazun artean, balia zaitezke emen ipiñiko danaz.

       Eman giozkatzu Jaunari eskerrak, zeren konfesioko Sakramentuarekin bekatuak barkatu dizkitzun.

       Nere Jainko ta Aita guziz maitagarria! Zure Seme Jesusek utzi zuan konfesioko Sakramentua gure animak sendatzeko. Sakramentu hau ongi prestaturik artzen duanari barkatzen diozkatzu bekatuak, Jesusen eriotza eta merezimentuak bitarteko dirala, eta uste det, hau bera egin dezula nerekin ere, Apaizak barkazioa edo absoluzioa eman didanean. O ontasun eta urrikimentu paregabea! Milla esker, Jauna, mesede berri onegatik.

Berritu itzatzu Bataioko egunean
emandako hitzak

       Ez naiz, Jauna, eskerrak emanarekin kontentatzen; berritu nai ditut, Bataioko egunean eman nizkitzun hitzak. Gaurdanik utzi nai det, eta uzten det Satanas betiko. Eta Satanasekin batean uzten ditut beraren lagun eta langilleak, edo Mundu galdua, eta aragiaren, eta nere gura txarren naikuntzak. Hau da Zeruaren eta gizonen aurrean Bataioko egunean Zuri eman nizun hitza, eta hau bera ematen dizut gaur ere betiko. Abrenuntio.

       Gaurdanik betiko utzi nai ditut, eta uzten ditut Satanasen obrak, edo bekatuak eta bekaturako bideak. Zoazte nigandik urrutira, adiskidetasun gaiztoak, etxe anima galgarriak, eta lagun dongeen bildura. Hau da, Bataioko egunean eman nizun bigarren hitza, eta hau bera berriro ematen dizun gaur ere. Abrenuntio.

       Gaurdanik betiko utzi nai ditut, eta uzten ditut Satanasen arrotasun eta zorakeriak, dala jantzian, janean, edanean, eta beste gastuetan, dala atsegiñ eta jolasetan. Hau da, Bataioko egunean, nik eman nizun hirugarren hitza, eta hau bera berriro ematen dizut benaz eta biotz guzitik. Abrenuntio. Lagun zaizkizkit arren, eta indazu zure lagunz ugaria agindu dizudana leialki egiteko.

Arritu zaite, Jaungoiko gizon
Jesus maitagarria zugana
etortzeko dagoala, oroiturik

       Eta oraiñ, nere anima, Nor ote da gaur zugana etortzeko dagoana? Gauz arrigarria! Errege guzien Erregea, Aita Santu guzien Aita Santua, Trinidadeko bigarren Persona, gugatik gizon egin zana, eta gurutzean bizitza eman zuana bera. Hau guzia gutxi bazan bezala, guri onginaiez jarri nai izan zuan Aldareko Sakramentuan, eta jartzen da Konsagrazioko hitzak Apaizak esaten dituanean: eta gaur Sakramentu miragarri onetan zure biotzera etorri nai du zuri bere ondasunak, eta bera dan guzia emateko. Nere anima, nondik zuri onenbeste mesede eta ondasun? Arritzen eta izutzen naiz, nere Jesus ona, Zu nere biotzera etortzeko zaudela gogoratzean; ez da alabaña nere biotz eskergabe hau zurediñako tokia; baña izutzen ere naiz denbora berean zure hitz oek aditzean: Ezpadezue gizonaren Semearen gorputza jaten eta odola edaten, ez dezue iritsiko betiko bizitza doatsua.

       Zer egiñ al dezaket bada onenbeste beldurren artean, nere Jesus ona? Aitortzen det, ez naiza ni Zu nere biotzera etortzeko diña? Ta Zuk ala ere nigana etorri nai! Egin bedi, nere animaren jabe maitagarria, egin bedi Zuk nai dezuna, baña egizu Zuk lenago Erregeak, etxeren batera dijoazenean, egiñ oi duena. Aurretik bidaltzen ditue oek, etxea apaintzeko bear diran gauzak. Bidalitzazu bada Zuk ere Errege guzien Erregea, nere animako etxe arlote onetara Zu ongi artzeko bear diran apaindurak, edo Zeruko grazia, doai eta birtuteak. Esazu hitz bat, eta egiña geratuko da guzia. Atoz; nere Salbatzallea; egin zaite nere animaren Jabe. Atoz Jainkoaren Bildots bekatuak kentzen dituzuna, senda ezazu nere anima, bekatuen zauriz betea. Atoz Zeruko su animen Berotzallea, zure amoriozko garrarekin aiena itzatzu nigandik bekatuaren kutsuak, eta onerako epeldasunak.

Komunio Santua artu baño lenebeago:
esan dezakezu biotzez

       Sinisten det, Jesus maitagarria, Sakramentu orretan zaudela egiaz. Hau da nere gorputza, esan zenduan Zuk Sakramentu miragarri hori egin zenduan arratsean. iEta nork ez du sinistuko Zuk esandako gauza? Adoratzen zaitut, nere Jaungoikoa, nere Errege eta Salbatzallea.

ZAZPIGARREN
ERAKUSALDIA

Lenbiziko Komunioa egitera dijoan Aurrak,
nola berritu ditzakean, bere Arzaiarekin batean
Bataioan emandako hitzak.

       Zenbait lekutan egiten da lenbiziko Komunioa fest-andi baten eran. Prestatzen dira Aurrak bizitza guziko Konfesioarekin: Komunioko egunean, Jauna artzeko aurrean, joaten dira Apaizarekin batean pontera. Kandela irazekiak eskuetan dituela; berritzen ditue Bataioko egunean emandako hitzak, eta gero artzen due Komunio Santua. Ez da gure errietan oraindik usanz eder hau artu, baña erraz egin ditekean gauza da hau. Ara nola. Lenbizia: prestatzen dira Aurrak bizitza guziko Konfesioarekin. Bigarrena: adirazten du Arzaiak Meza nagusiren batean, zer egunez izango dan lenbiziko Komunioa. Hirugarrena: era bada, ordu siñalatuan esango da Meza Komunio onetarako. Laugarrena: Komunio artu bear duen Aurrak egongo dira, kandela irazekiakin. Bostgarrena: Aurrak era onetan daudela Apaizak Aldaretik hitzegingo die lenbiziko Komunioaren gañean oraiñ ipiñiko dana, liburutik, edo bestela, ondoren berrituko dira Bataioko hitzak, eta emango die Komunioa.

Hitzegingo die apaizak
era onetan

       Aurrak, arkitzen zerate Jaun andia lenbiziko aldian artzeko puntuan. Bataioko eta lenbiziko Komunioren egunak dira Kristauarenzat egun txit andiak, siñalatuak, eta beti gogoan iduki bear lirakeanak. Bataiokoa, zeren egun artan irteten dan Kristaua betatu jatorrizkoaren eta etsai galgarriaren, mendetik, eta egiten dan Jainkoaren ume, Jesukristoren senide, eta Zeruaren jabegai. Lenbiziko Komuniokoa, zeren egun onetan bere biotzera datorkion Errege guzien Erregea; agintzen dion betiko bizitza, eta hitz onen prendatzat bera jartzen eta geratzen da Kristauaren biotzean. Egingo du Jesu-Kristok guziz leialki agindu duana, baldin guk ala gordetzen baditugu Bataioko egunetik eman ginduan hitzak. Esan gidazue orain, Aurrak.

       APAIZAK: Prest arkitzen zerate Bataioko egunean eman zinduen hitzak berritzeko eta gordetzeko?

       AURRAK: Bai, Jauna, Jesu-Kristoren graziarekin batean.

       APAIZAK: Aurra, Abrenuntias Sathanae? Esan nai det; gaurdanik betiko uzten dezu Satanas eta Satanasekin batean beraren lagun eta langilleak, zeñak diran Mundu galdua, edo Munduan bizi diran gaistoak eta aragiaren gura txarrak?

       AURRAK: Bai, Jauna, beti-betiko uzten ditut. Abrenuntio.

       APAIZAK: Et omnibus operibus ejus? Esan nai det, Gaurdanik betiko uzten dituzu Satanasen lan eta obra guziak, nola diran bekatua ta bekaturako bideak?

       AURRAK: Bai, jauna, beti-betiko uzten ditut. Abrenuntio.

       APAIZAK: Et omnibus pompis ejus?        Esan nai det: Gaurdanik betiko uzten dituzu Satanasen arrotasun eta zorakeriak, dala janzian, janean, edanean eta beste gastuetan, dala atsegin ta jolasetan?

       AURRAK: Bai, jauna, beti-betiko uzten ditut. Abrenuntio.

       APAIZAK: Arrezazue bada oraiñ Jaun andia fede bizi, umiltasun eta errespeto andi batekin.

ZORTZIGARREN
ERAKUSALDIA

Komunio ondoan nork-erenai
egin bear lukeana.

       Erakusleak. Bigarren Partearen amargarren Erakusaldian esan zenduan Komunio ondoan zer egin bear dan. Artu dezu zuk orain Jaun andia; zoaz bada toki egoki batera eta egizu obraz orduan hitzez esana.

       Nor, norgana, eta zertako etorri zatzun Komunio Santuan. Nere anima, artu dezu Komunio Santua, Aingeruen ogia ta Zeruko mana. Esnazaite bada, eta fedearen begiakin begira, Nor dan Komunioan etorri zatzuna? Norgana eta zertako etorri dan? Nor ote da ogi pixka baten idurian etorri zatzun hau? Hau da zu ezerezetik egin zinduan, Jauna bera, eta egin zinduana bera ezagutzeko, amatzeko, eta betikotasun guzian berarekin batean Zeruan doatsu izateko. Hau da zu Adanen bekatuarekin galdua ikusirik, gizon egin zana, eta gurutzeko eriotzarekin Zerurako grazia ta deretxa zuretzat irabazi zuana bera. Hau zuri bere grazia eta lagunzak emateko Sakramentuak ipiñi zituana, oen artean Komunioko Sakramentua. Nor gana etorri da? Gauz arrigarria! izan zu zeran beziñ eskergabea eta ezereza, eta ala ere zugana etorri da zuganako onginai eta amorioz beterik? Zertako etorri dala, uste dezu? Etorri da zure janari ta edari izateko, ta zuri bere ondasunak, eta bera dan guzia emateko.

Miretsi zaite zugana era onetan
Jaun andia etorzeaz

       Nundik, nere anima; nondik zuri onenbeste onasun eta mesede? Arriturik geratu zan Salomon, zeren berak egin zuan Eliz ederrean bizizera Jauna etorri zitzaion. Arriturik geratu zan Santa Isabel, zeren ekustera edo bisitatzera joan zitzaion Jainkoaren Ama. Arritzen da Eliz Ama Santa, zeren Trinidadeko bigarren Persona gizon egin eta bizitu zan Birjiña txit Santaren Sabelean. Nere Anima? eta Jaun Andi hura bera zugana etorri bada, eta zerekin badaukazu, etzera miretsiko? Jesus ona! Zer da gizona, eta zer naiz ni, Zu era onetan nizaz oroitzeko?

Egizu Fede, Esperanza ta
Karidadezko afektoak, eta adoraezazu

       O Jesus ona, nere animaren Erosle edo Redentore maitagarria! Sinisten det Zu egiaz arkitzen zerala Aldareko Sakramentuan, eta Sakramentu onetan nigana etorri zerala. Sinisten det Zu ongi artzen Zaituanari ematen diozula Zeruro grazia ta ongi bizitzeko laguntzak: ta gañera agintzen diozula betiko bizitza; eta beragatik Zugan ipintzen det nere uste guzia, zeren Zu zeran Jaungoiko Guzialdun edo Guzia dezakezuna, eta zere hitzetan guziz Leiala. O ontasun guziz miragarria! amatzen zaitut biotz guzitik, eta kure izenean amatzen ditut nere lagun urko guziak, eta oen artean nere etsaiak. Adoratzen zaitut nere Jaungoikoa, nere Erregea, nere Salbatzallea.

Emangiozkatzu eskerrak

       Nai nuke nik, nere Jesus ona, egin dizkidatzun mesede guziai, eta orain nigana etortzean egin didazun oni alik ongiena eranzutea; baña aitortzen det, ez naizala gauza, eta gai onetarako ezezik, milla bider gutxiagorako ere. Geiena nik egia dezakedana da, esker umillak ematea. Milla esker bada, nere Ongille andia. Alabatu eta bedeikatu zaitzeela Zeruan eta lurrean diran gauza guziak. Bedeika zaitzeela Zeruko Eguzkiak eta izarrak; lurreko loreak, belarrak eta itsasoko arraiak. Bedeika zaitzeela lurrean bizi diran anima on guziak. Bedeika zaitzeela Zeruko Kerubin jakintsuak, Serafin Jaunaren amorez erazekiak eta Aingeru doatsu guziak. Bedeika zaitzala zure Ama maitagarri Aingeruen eta Santu guzien Erregiñak.

Egin giozkatzu zure, eskari,
edo erregu umillak

       Zer uste ez dezaket gaur Zugandik, nere Salbatzallea? Etxe batean sartzen badira lurreko Erregeak, ez oi dira andik irten etxekoai mesederen batzuek egin gabe. Ta izanik Zu Errege guzien Erregea. Zer ez du Zugandik uste izan bear nere anima beartsu onek? Bera dan guzia eman duanak zer ukatu al dezake? Indazu bada, nere Jesus ona, emendik aurrera bekatutik aldegiteko, eta grazian irauteko doaia. Indazu nere griña txarrak, batez ere arako geiena nekatzen nauan hura ezitzeko eta garaitzeko zure laguntza ugaria. Oroi zaite nere aide ta ongilleaz, baña nere etsaiaz ere, ala biziaz, nola hillaz. Gorde ezazu zure Eliza Santa bere etsai guzietatik, baita gure Jaun Erregea ere bere etxeko guziakin.

       Jesusen anima, birtutez bete nazazu. Jesusen biotza, amorez erre nazazu. Jesusen gorputza, salba narazu. Jesusen odola, Zeruko amorioa zora nazazu. Jesusen biotzeko ura, garbi nazazu. Jesusen izerdia, graziaren bizitzaz bete nazazu. Jesusen Pasioa, indartsu egin nazazu. O Jesus ona, adi nazazu. Zure llagen artean gorde nazazu. Zugandik aldegiten ez arren utzi. Etsai galgarriagandik gorde nazazu. Nere eriotzako orduan dei nazazu. Zeregana eraman nazazu. Zere aldean ipiñi nazazu. Zure Santu ta Aingeruakin alaba zaitzadan sekula guzian. Amen.

LAUGARREN PARTEA

ERAKUSTEN ZAIO,
ALA LENBIZIKO KONUNIOA
EGIN DUAN AURRARI,
NOLA EDOZEIÑ KRISTAURI
BETIKO BIZITZA DOATSUAREN
BIDE EDER-GARBIA

LENENGO
ERAKUSALDIA

       Betiko bizitza doatsua iristeko ez da asko lenbiziko Komunioarekin edo beste edozeñekin ongi asitzea, baizik iraun bear da bizitz onean: eta zer onerarako bear dan.

       Jarri zera, Kristaua Jaunaren grazian? Poztu gaitezen egun onetan hau da Jaunaren ontasunak neretzat argitu duan eguna, esan dezakezu. Egun onetan urratu dituzu Ejiptoko kateak; garaitu dezu etsai galgarria, eta igaro zera Jaunaren bendizioetako lurrera. Egun onetan aienatu dituzu bekatua, eta onek berekin dakartzian illuntasun edo tristurak. Egun onetan biurtu zera zure Aita Zerukuagana, Ebanjelioko seme ondatzallearen eran, eta zure Aita onak apaindu zaitu graziaren soñeko ederrarekin. Eman dizu Karidadea deritzan birtutearen eraztuna, eta gañera Zerurako bidean ongi ibiltzeko oñetakoak edo laguntzak. Azkenean eman dizu zure animaren janaritzat bere Seme bakarra, Bildots bekatuak kentzen dituana. Asi zera ongi betiko bizitza doatsua iristeko bidean. Baña begira; ez da asko ongi asitzea, baizik iraun bear dezu bizitz onean. Ongi asi zan Saul; Ongi asi zan Judas; eta ongi asi ziran infernuan daudenetatik asko, baña galdu ziran, zeren bizitz onean iraun etzuen. Azkeneraño dirauena salbatuko da, dio Jesu-Kristok.

       Eta zer bear ote da anetarako? Asko, baña guzia biltzen du Dabidek hitz oetan Aldegizu bekatutik, eta egizu ongia. Ez dio Jaunak iñori agintzen bizitz onean irauteko doaia, zabartu ez gaitezen; baña ez dio ukatzen beldur Santu batekin bekatutik aldegiten, eta obra onetan diardunari.

       Hau onela izan, eta ala ere ni bizitu naiz ardura aiñ gutxirekin? Nere Jaungoikoa! Zu zera nere uste guzia, eta zure laguntza ugariaren ustean erabaki det Zu serbitzea, bekatutik aldegitea, eta obra onai jarraitzea. Birjiña txit Santa, bekatarien Ama gozoa lagun zaikizkit arren, nere asmo oek leialki gordetzen.

BIGARREN
ERAKUSALDIA

Zer bekatutik gaste Euskaldunak
berezkiro aldegin bear duan.

       Aldegizu bekatutik, esaten digu Dabidek. Hitz oek adirazten digue, aldegin bear degula edozein bekatutik. Ene Seme, esaten zion Tobias zarrak gazteari; gogoan iduki ezazu beti Jaungoikoa, eta begira, ez lekurik eman bekatuari zere biotzean. Ala ere badira bekatu batzuek besteak baño ondoren negargarriagoak dakartzienak, ala animarako, nola erri, eta etxeetarako, eta oetatik aldegiten ezpadu gazteak, galduko du bere burua, eta egingo ditu nortaki zenbat kalte. Enzun ezazu bada, gazte Euskalduna, zer bekatu diran arreta txit andia gazte denboran eskatzen duenak, galdu etzaitezen.

       Lenengua da alferkeria. Ezpada gaztea oitutzen dagokan bizi-moduan nekatzera, dala eskolan, dala nekazaritzan edo beste bizimodua ikasteko lanetan, galdua da, ala Jaunaren, nola munduaren begietan; ez du alabaña iñork ere begi onez ekusten alferra. Onetan bear lizakean kontua errietan artu gabez, ondatzen dira onrarekin denbora luzean iraun duen etxeak, gaitzgillez betetzen dira erriak, eta bekatariz infernua. Lanean asi nai ez duanak, ez dezala jan, dio S. Paulok.

       Bigarrena da, jurarnentu erraz egitea, naiz egiaren gañean izan. Ez dezula juramentuetara zure aua oitu, zeren oitura onek bekatu asko dakartzian, dio Espiritu Santuak. Ez dezazula bada ikasi askoren gisa esaten: ala gurutzea; emendik mugi ez nadilla; ala Zerura noala; Deabruak naramala; nere animan. Oitu zaite esatera bai edo ez, Kristok erakusten digun bezala.

       Hirugarrena da, birauak egitea lagun urkoaren kontra. Hau da oitura txit itsusia, eta gazteak ikasten badu, nekez utziko du. Ala ekusten da egun oro, eta zenbait etxetan bekatu jatorrizkoa edo orijinala bezala igarotzen da aurrekoetatik ondorengoetara. Ez dezazula aitzakiatzat artu: biotzetik ez dituzula botatzen, zeren oitura duanak norbaitekin mintzen danean, erraz biotzetik botaku ditu. Gañera ematen du ejenplo txarra, eta hau iritsi oi da, gurasoetan beintzat, bekatu larrira. Idiai, beiai, eta beste eskutarteko gauzai birauak botatzea ez da berez bekatu larria, baña zuk ez dezazula hizkunde onelakorik artu, zeren malla onetatik bestera erraz irristatu zindezkean.

       Laugarrena da Deabruari, Demonioari, arraioari deitzea. Ez det esan nai, gaistoari deitzea uts utsik dala bekatu larria edo mortala, baizik oitura itsusia Kristauaren auan; oitura beiñ artu ezkero, utzi ez oi dana obiraño, eta gurasoetan exenplo gaiztoa dakarrena. Oitu zaite Jesusen eta Birjiña txit Santaren izena auan eta biotzean erabiltzera. Aiena bedi zure autik, eta Kristauen etxeetatik etsai galgarriaren izena.

       Bostgarren bekatua da edanean igarotzea. Gazteak, ederretsi ezkero edanari, nekez txit utziko du bere oitura lotsagarria, eta izango da bere eta beste askoren galgarria eta desonra. Gaurdanik betiko arrezazu griña txar oni lekurik ez emateko asmua.

       Seigarren bekatua da hitz loi-desonestoak edo aragizkoak esatea. Begira, oitura hau artu duenak oitura berarekin joan oi dira obiraño. Hau da miñ anze bat nekez sendatzen dana, eta ezin konta al anima galtzen dituana. S. Paulok ez du nai aragizko bekatuaren izenik aitatzea ere. Aldegizu bekatu mota onetatik, baita lagun mingaiñ enas zikiñak dituenetatik ere.

       Zazpigarren bekatua da Erlijiosoen eta Jaunaren Ministroen kontra nolanai, edo begiramenturik bage hitzegitea. Hau da Luziferrek, herejeak eta Kristau gaistoak erakutsi duen hizkuntza. Zabaldu da minanze hau izurriaren eran, eta andiak dira egiten dituan kalteak. Ez dezazula ikasi zuk era onetako hizketarik: gorde giezu zarrai, eta Jaunaren Ministroai errespeto andia. Azkenean etzaitezela oitu, aditzen dituzun gauzak erraz kontatzera, lagun urkoaren onra eta izen ona ukitzen bada, ez eta gezurra esatera ere.

HIRUGARREN
ERAKUSALDIA

Zer dan eta nola aldegin bear duan
gazteak eskandaloa deritzan bekatutik.

       Azkeneko Erakusaldian ukitu diran bekatuaz gañera, bada beste bat txit kontu andia eskatzen duana gure aldetik, eta izendatzen da eskandaloa. Eskandaloaren izenei aditzen da lagun urkoari bekaturako bidea, oña edo lagunza ematea, dala gaiztakeria erakutsiaz, dala artan lagunduaz losentxakin, edo bestela, dala eragotzi litekeala, eragotzi gabez. Ez due ezertan artzen asko gaztek bekatu mota hau, eta ezertan artu ordean, zenbat eta bekatu geiagotarako bidea ematen duen dala hitzez, dala obran eta ejenplo gaiztoz, anbat geiago berengan poztutzen eta arrotzen dira, eta bear bada laudatzen, ere bai lagun artean. Ala gertatzen da hitz aragizkoak esateko, hipui zikiñak kontatzeko, modu itsusietan ibiltzeko oitura duenakin. Baña zuk, kristaua, gorroto andi batekin begira zaiozu bekatu mota oni, eta aldegizu beragandik arreta andi batekin. Onetarako lagunduko dizue asko pensamentu oek.

       Lenengo pensamentua: Satanas munduaren asieratik ari da Jaungoikoari gerra egiten, eta animak infernura amilderazten: ta zu Kristaua, jarriko zera Satanasen morroi eta langille, lagun urkoari bekaturako bidea ematen diozula?

       Bigarren pensamentua: lagun urkoaren anima Zerurako bidean ipintzea kosta zitzaion Jesu-Kristori gurutzeko eriotza gogorra; eta erosi zuan bere odol preziotsuaren kostuz: eta zuk kenduko dezu Jesu-Kristori ainbeste kostatako anima, eta emango diozu etsai galgarriari?

       Hirugarren pensamentua: zure lagun urkoaren anima da Jaunak egiña betiko bizitza doatsua iristeko eta zuk amilderazo nai dezu betiko su eta garren artean?

       Laugarren pensamentua: eskandaloa ematen duana beartua dago kalteak alegiñean desegitera: eta nola hau egingo du, ezpadaki norañoko kalteak egin dituan? Bearbada anima batzuek infernura dira argatik; besteak argandik ikasi zuen bekatua zabaltzen, edo batari eta besteari erakusten ari dira. Pekatuaren izugarria! Ai! Eskandaloa ematen duanaren zori gaiztokoa, dio Jesu-Kristok.

       Nere anima, egizu asmo osoa, lagun urkoari beñere bekaturako biderik ez emateko, ez hitzez, ez exenplo gaistoz. Oraindañoko kalteak alegiñean desegiteko, bizi zaite Jesu-Kristoren Lege Santak eskatzen duan eran, eta zere bizitz onarekin erakutsi giezu zure lagun urkoai Zerurako bidea. Ala egin zuan Dabidek, eta esaten zion Jaunari: Erakutsiko diet bekatariai Zerurako bidea, eta zugana biurtuko dira gaiztoak.

LAUGARREN
ERAKUSALDIA

Jokoaren gañean.

       Jokoa, ezpada debekatuetakoa, eta egiten bada bere denboran eta neurrian, ona da dio S. Franzisko Salesek. Baña zer gertatzen da? Badabill gazte ariña batetik bestera biltzen da beiñ ta berriz, ta askotan jokalariakin: asitzen da jokoari ederretsitzen, eta azkenean geratzen da jokorako guziz etziña, makurtua ta itsutua. Jokoaren eta jokorako itsumenaren gaiñan hitz bi esan nai dizkitzut, nere gazte Euskalduna. Oxala ipiñi al baneza itsumen hau zure begien aurrean dan bezalakoa, ta dan bezaiñ animen, etxeen eta errien galgarria! Oxala huskaldunen erri guzietan argiro adirazi al balitez jokorako jaiera eragabekoak dakartzian bekatu ta ondoren izugarriak! Etsaiaren sare ta bixka onetan erori etzaitezen, adiraziko dizut, benik beiñ, zer bear dan bekaturik gabe jokatzeko. Adiraziko dizut urrena, ezin konta al bekatu ta ondoren negargarri dakartziala jokorako itsumenak. Asi gaitezen bertatik.

       Jokoaren izenez emen aditzen da jokatzea, ez nolanai, baizik ipintzen dala zerbait irabazlearentzat. Zer ote da bekaturik gabe hau egiteko bear dana? Ara zer.

       1. Lenengo lekuan bear dan gauza da, ez jokatzea joko debekatuan; badira alabaña jokoen artean batzuek debekatuak ez daudenak, eta oetatik dira pillota, saltoa, bolak, trukoak, baita zenbait kartajoko ere. Badira beste joko batzuek, berenez gaistoak ez izan arren, ekarri oi dituen kalteak gatik debekatu diranak, eta onelakoak dira suertezko edo fortunazko joko guziak. Ansiñatik debekatu zituan Elizak onelako jokoak, eta hau bera egin zuen Españako gure Jaun Errekeak; baña ez dira kontentatu Errege berak onenbesterekin, baizik debekatu ditue jokoaren bidez gertatzen ziran, asko gauza. Debekatu ditue osotoro trabesak, dana dala jokoa. Debekatu due Legeak diona baño geiago jokoan ipintzea. Debekatu due geroko jokatzea. Debekatu due dirua ez beste gauzarik jokatzea. Debekatu due langilleak, eta alogeran edo jornalean dabiltzanak jokoan aritzea astegunetan, goizeko seietatik amabien, eta aratsaldeko ordu bietatik arratseko zortzien bitartean. Debekatu due azkenik jokoan aritzea edaria saltzen dan lekuan, baita etxetan jokalariai jokorako tokia ematea ere. Ona zenbat gauza debekatu dituen gure Jaun Erregeak jokoan gañean. Emendik atera ezazu, garbiro ta bekaturik gabe jokatu nai duanak ez dituala sutsi bear aginte oek, beintzat gai andian. Diot hau, zeren gizon jakintsuen iritzian eta onelako Legeak ez dieza gauza txikiai begiratzen. Orregatik ez da bekatutzat ematen emakumeak bateko ezpatara edo urrera ardita jokatzea, edo beste jokoren batean trabes txiki bat egitea.

       2. Bekaturik gabe jokatzeko bear dan bigarren gauza da, jokoan ez ipintzea nai dezuna egiteko eskua dezun gauza baizik. Emendik eziñ joka dezake gurasoen mendean bizi danak oen baimenaren neurrian baizik, eta alakoakin jokatzen duenak ez due berendutzen irabazia, baldin galzalleak igarotzen badira gurasoen baimenaren, edo beintzat dagoten neuriaz kanpora. Era berean, ezin jokoan ipiñi diteke ostutako gauzarik, ez eta limosnak edo beste obra onak egiteko utzi dizuena ere.

       3. Hirugarrena, ezin da iñor jokorako bortxatu, ez kuturtu bear gezurrez, hitz gaiztoz eta engañioz, askok egiñ oi duen bezala.

       4. Laugarrena, ez da tranparik egin bear jokoko legen kontra. Gisa onetako tranpa da tantoak ostutzea, kartak ixillik markatzea edo siñalatzea, gañetik begira daudenakin keñuz elkar aditzea, eta besteak duan jokoa onela jakitea. Era onetako tranpakin irabazten duanak biurtu bear du irabazia, baita tranparik egin espalitz besteak irabaziko zuana ere.

       5. Bostgarrena, ez da jokatu bear, baldin jokatzea bekaturako bidea bada zuretzat edo bestearenzat, egin dezagun kontu birauak botatzeko, juramentuak nolanai egiteko, pakea galtzeko, etxekoak naigabez erkiturik ipintzeko, umeai aziera txarra emateko, dagoten bezalako dote, eta irteera gabe utzitzeko, zorrak beren oñean idukitzeko, edo beste eginbide edo obligazioren bati ez eranzuteko. Emendik ezagutu dezakezu, nere Euskaldun ona gutxi izango dirala jokalarien artean bekaturako bide urko eta perill andian bizi ez diranak.

       6. Seigarrena, jokoan ez da ipiñi bear diru asko; jokoa alabaña asmatu zan atsegin artzeko ta barruna alaitzeko, utzirik beste kezkak alde bat; eta diru asko jokatzen bada ez du alaitzen jokalaria, baizik alaitu ordean kezkaz betetzen du.

       7. Zazpigarrena, ez da igaro bear jokoan denbora luzea; bestela ez da izango atsegiñ artzea, baizik nekatzea, dio S. Franzisko Salesek.

       8. Zortzigarrena, bekaturik batere gabe jokatzeko, artu bear da asmo edo intenzio garbia. Onelako asmoetatik bat da jokatzea batek bere burua alaitzeko, gero bere lan eta egitekoai obeto ekin degien.

       9. Azkenean, kontu, dio S. Franzisko Salesek, zure gogo ta biotza ez ipintzeaz jokoan. Santuak diona zuk ez egitera, gutxika eroriaz joango zera jokorako gura itsu batean, eta gero nortaki zemhat utsegite ta bekatutan amilduko zeran. Baña goazen aurrera, ta dakuskun, nola eziñ konta al diran jokorako itsumenak dakartzian bekatu ta ondoren negargarriak.

       Ez da erraz adiraztea, ez eta ezagutzea ere zenbat bekatu eta ondoren negargarri dakartzian jokorako makurtasun eta itsumenak; baña bai, ezin konta al dirala oek, eta zuk zerorrek ezagutu dezakezu egia hau erri askotan gertatzen danari begiratze utsarekin; zoaz ezperen zerbait diran errietara, eta begira ondo, zer gertatzen dan oraiñ ukitzen degun gaiean. Zer ekusiko dezu? Ekusiko dezu festen eta pillotajokoen aitzakian biltzen dirala batetik eta bestetik jokalariak. Billatzen due neke andi gabe jokorako tokia, eta ari dira Legeak debekatzen duan jokoan gau ta egun. Sarritan estaltzen da maia urrez eta zillarrez, eta bereala ekusten da ezer gabe. Onela diardue jokoan batak bestea mutildu dezan artean. Nor, edozein ote dira jokalari oek? Batzuek dira zorra zorraren gaiñ egiñ, eta oei eziñ eranzun diezanak; besteak bearbada errietako kargudunak; batzuek gazteak, besteak zarrak. Ekusiko dezu, pillota-jokoa edo idiapustua danean ugari egiten dirala trabesak, Legez debekatuak badaude ere. Ekusiku dezu pillota jokoetan, eta legeak debekatzen ez dituan beste edozeiñetan ipintzen dala ixilik, eta guziak dakiela dirua, Legeak siñalatzen duanaz kanpora. Ekusiko dituzu edaria saltzen dan lekuetan jokoan diarduela ez gutxik; eta era berean astegunetan langilleak eta beren nekearekin bizi bear duenak, legeak debekatzen duan denboran. Ekusiko dezu, nola gurasoen mendean bizi diranetatik asko dabiltzan erriz erri eta festaz festa jokoan, eta erakerietan. Alferrak dira gurasoen ongiesan guziak, onelako gazte jokalariai galerazteko ibillera txar oek. aurrera dijoaz beren griña txarrak daramatzian tokietara, eta billatzen duena, edo gurasoai ostutzen diezena ondatzen due edanean, jokoan eta gaiztakerietan. Ekusiko dezu, nola igesi dabilzan jokalariak. Meza nagusietatik, errosario eta dotrinetatik. Ekusiko dezu jokorako itsumen txar onetatik jaiotzen dirala lagun arteko pakearen galtzea, gorrotoa, iskanbilla, borroka, buruak autsitzea, eriotzak, eta onraz agertzen ziran etxeak ezerezera biurtzea. Nai dezu oraindik geiago ekusi? Zoaz bada karzeletara eta gazteluetara, eta an ekusiku dituzu asko burniz beteak, zeren jokoari eta gero lapurretari ederretsi zioen. Zoaz urkamendietara, galde ezazu, nor zinzilika jarri oi diran an? Erauzungo dizue, aratzen diran geienak dirala jokalariak, berea griña txarra ez uzteagatik lapurreta ta eriotzak egin zituenak. Esangidazu orain, nere Euskaldun ona, esangidazu arren: hau guzia onela bada, dan bezala, ez dira ezin konta al jokorako itsumenak dakartzian bekatu ta ondoren negargarriak? Bai egiaz, bai.

       Nai dezu zuk, gazte Euskalduna, kalte izugarri oetatik aldegin? Egizu bada kontuz oraiñ esango dizudana. Lenbizia: aldegizu joko debekatuetatik, baita trabesak egitetik ere. Ez dizut esan nai fortunazko jokoetan gauza pixka bat ipintzea, edo beste jokoetan trabes txiki bat egitea dala utsegite andi bat, baizik aditzera eman nai dizut, etzaitezela oitu gauz oetara, txikitik andira igaro etzaitezen. Bigarrena, debekaturik ez dauden jokoetan ere, egin dezagun kontu, pillota jokoan, ez ipiñi diru asko, baizik atsegiñ artzeko diña bakarrik. Hirugarrena, ez ipiñi zure biotza jokoan, baizik atsegiñ arrezazu neurri ta modu onean, gero obeko egiteko dagozkitzun lanak. Laugarrena, ez jokatu jai egunetan Meza nagusi, errosario ta dotrinako denboran. Azkenean aldegizu jokalari gaiztoetatik, nola diran biraugilleak eta pakea galtzeko bidea eman oi duenak, eta oitu zaite ordu onean etxeratzera. Era onetan aldegingo dezu jokoak dakartzian utsegite, andietatik bederik. Gure errietan jokorik egokienak mutillentzat dira pillota, balenka, bola edo birlak eta saltoa, baña onena pillota: ojala utziaz ezpalijoaz mutillak joko hau! Neskatxak igaro dezakee jai arratsaldeetako denbora, Dotrina esaten, edo euskerazko libururen bat irakurtzen eta irakurtzen dana enzuten; eta ondoren joka dezakee kartetan. Baña neskatxak jokatu bear due neskatxakin, eta errespetoko andreren bat berekin duela; bestela jokorik onenak ere erraz gaiztotuko dira.

BOSTGARREN
ERAKUSALDIA

Miñantze zeiñ izugarria dan bekaturako oitura,
eta nola ardura andia artu bear dan
onetan ez erortzeko.

       Edozeiñ bekatu larri da gauza txit gaiztoa eta samiña, Jeremiasek adirazten digun bezala; eta zer izango da bekatua bekatuaren gañean egitea, eta arma bekaturako oitura edo erraztasuna? Oitura hau da miñanze edo gaitz bat gutxitan sendatzen dana. Ala ekusten da egun oro biraugilleakin, edaleakin, hitz desonestoak esateko oitura duenakin. Esana dago: Anz azturak obiraño. Espiritu Santuak berak esaten digu: Gaiztakeriara oitutzen bagera, onera jarriko gerala Etiopiakoak bere larru beltza eta katamotzak edo tigreak bere mantxak utzitzen dituanean.

       Bekaturako oitura da miñanze bat animaren begiak illuntzen dituana. Alfer da gizon bat jakintsua izatea; bekatuari ederretsi ezkero, gau illun batean bezala geratuko da animako gauzetan. Ala ekusi zan Salamonekin.

       Bekaturako oitura da gaitz bat, mailuak ingudea bezala, gerotik gerora geiago gogortzen duana bekatariaren biotza. Esan diteke Job Santuak Luziferregatik diona: Gogortuko da onelakoaren biotza arria bezala, eta mallukaria ari zaion txingudearen eran. Eta onela gogortu ezkero bekatariaren biotza zer gerta diteke? Zer, ezpada, ezertan ez artzea Jaunaren hitza eta gaztiguak? Jo zinduan, dio Jeremiasek onelako bekatariaz, zere zigorrarekin, eta ez due egindako gaiztakerien damurik artu; zeatu zinduan, eta ez due ikasi nai izan zuk erakusten zeñiena.

       Bekaturako oitura da gaitz mota bat aiñ izugarria, non bere ondoren ekarri oi duan bekatuaren berrizkatura berrizkaturaren gaiñ, egun oro dakuskun bezala. Eta bekatuaren edozeiñ berrizkatura guziz izugarria bada, zer izango da berria, eta berriz gaitzaren mendera biurtzea? Onelako bekatariak dira, Eskritura Santak dionez, gora bota duana berriz jatera biurtzen dan zakurra bezala.

       Azkenik bekaturako oitura da miñanze bat bekatari gaixoa amilka daramana bekatuen neurria igarotzera. Gure Jaunak beregan erabakia dauka, zenbat bekatu barkatuko diozkan bakoitzari. Neurri hau ez da guzientzat berdiña. Aingeru gaiztoak pensamentuzko bekatu batekin amildu ziran Zerufik Infernura; eta S. Gregoriok dion bost urteko Aurrak juramenturen batzuek eginda igaro zuan neurria, eta betiko galdu zan. Neurria igarotzen duan bekatu hau da, betiko eriotza berekin daraman bekatua; eta hau irintsi ezkero, beti betiko galdua da bekataria. Ez da geiago ongi sendatuko eta geratuko da, Zeruko euri eta inz gozoak ukitzen ez duan, lur elkorra bezala. Bekatu onetan amilderazo oi du bekatari itsua bere oitura gaistoak. Ekusten dezu, nere anima, zeiñ miñanze izugarria dan bekaturako oitura? Begira bada gaitz onetan erori etzaitezen. Iñoiz bekaturen batean irristatzea suertatzen bazatzu, ez erantsi bekatua bekatuari, esaten dizu Espiritu Santuak; lenbaitlen altxa zaite damuz beterik.

SEIGARREN
ERAKUSALDIA

Bekatuan erori nai ez duanak
aldegin bear du bekaturako bide,
eta perill, batez ere urkoetatik.

       Perilla maite duana, perillean bukatuko da, dio Espiritu Santuak. Ala gertatu da denbora guzietan. Perillean jarri zan Salomon, eta erori zan, eta hau bera gertatu zitzaion Dabidi ere. Beraz erori nai ezpadezu bekatuan, aldegin bear dezu bekaturako bide eta perilletatik, batez ere urkoetatik.

       Ez da Zeruan, eta ez da lurrean, guretzat bekaturako bide eta perilla ekarri ez lezakean gauzarik, ainbesteraño gaude gaitzerontz makurtuak. Ala ere ez dira berdiñak, bekaturako bide eta perill guziak. Bekaturako bide eta perill bata da urrutikoa. Deitzen zaio onela, zeren beregandik urruti daukan bekatua, eta gutxitan amilderazo oi duan artan. Bazoaz Elizara, eta ekusten dezu gizon edo emakume bat ongi janzia; ekuste hau uts utsik bekaturako bide eta perill urrutikoa da, eta etzaude onelako perill urrutikoetatik iges egitera beartua, bestela iges egiñ bearrak giñake Mundu onetatik.

       Bekaturako beste bide eta perilla da urkoa. Deitzen zaio urkoa, zeren bide eta perill onetan jartzen dana edo dagoana, sarritan erortzen dan bekatuan, edo beintzat erortzeko perill andia dan, saiets guzietara ongi begiraturik. Kontu dagigun, an edo emen biltzen dirala jaietan mutillak eta neskatxak: aritzen dira denbora puska batean karta-jokoan, eta ondoren, edo, bitartean gertatu oi dira hitzketa desonestoak, hipuhi zikiñak eta keñada lotsagarriak. Batzarre onetara joatea da bekaturako bide eta perill urkoa. Hau bera gerta diteke festara edo danzara joatearekin edo urliarekin eta sandiarekin hizketan egonaz.

       Bekaturako bide eta perill urkoa batzuetan da borondatearen kontrakoa, eta naitaere eziñ batek utzi dezakeana kalte andi gabe. Arkitzen da bat karzelan, gizon eta emakume limuri-errebesen artean, eta bekaturako bidea sarritan ematen dioela; badijoa bestea itsasoan, eta hau bera gertatzen zaio onziko lagunakin. Bekaturako bide eta perill oek urkoak dira, baña borondatearen kontrakoak, zeren naita ere eziñ utzi ditezkean. Beste batzuetan bekaturaro bide eta perill urkoa da borondatezkoa, zeren kalte andi gabe utzi ditekeana dan, eta onela dira geienak.

       Gerta diteke, gauzaren bat berez gaiztoa ez izatea, eta gaiztoa izan lekuan edo ordean ona izatea, eta ala ere askorentat bekaturako bide eta perill urkoa ekartzea. Ala eguzkiaren eta izarren edertasuna anziñako denboran izan zan jende askorentzat idolarriarako bidea. Era berean ezkonza, Soldadu sartzea, errietako karguak artzea, ez da batzuenzat bekaturako bidea, baña bai askorenzat. Argatik zuretzat bekaturako bidea ta perill urkoa diran batzarre, lagun gaizto, hizketa eta naspilletatik aldegin bear dezu, besteak badijoazela aitzakiatzat eman gabe. Bear bada aentzat ez da ainbeste perill, nola zuretzat, edo ezagutzen ez due; eta nolanai dijoazela besteak, zu beartua zaude bekaturako bide eta perill urkoak utzitzera, utzi al baditezke. Ain gauza bearra da hau, non onelako perilletan jartze utsa ere bekatu dan, gero perillari dagokan bekatua egitea zerbaitek eragotziko balu ere. Dagigun kontu, urliarenzat jai-arratsetan ostatura joatea dala moskortzeko bide eta perill urkoa; badijoa ala ere, baña biurtzen da etxera ardorik ukitu gabe, zeren aitu dan. Ez da aldi onetan orditzen, baña ordi baliz bezalako bekatua egiten du, zeren bere naiez artarako bide urkoan jartzen dan.

       Bekaturako bide eta perill urkoa izateko ez da sarritan bekatuan erori bearrik, baldin era danean erortzen bada bat. Urtean beiñ da iñuteria, urtean beiñ dira erri bakoitzeko festak, eta arako hermita haren inguruan egiñ oi diran gazte ta zarren batzarreak; ala ere askorentzat dira denbora horiek bekaturako bide eta perill urkoak. Gañera gerta diteke bekaturako bide eta perill bat urkoa izatea bekatuan erori baño ere lenago, baldin saiets guzietara begiraturik erortzeko perill andia bada. Jose anziñako Jakoben Semea etzan bere etxekoandrearekin bekatuan erori; baña zegoan etxean, egon zan baño geiago egotea izango zan bekaturako bide eta perill urkoa, zeren orpoz orpo zerraikion emakume gaizto hura. Argatik, kapa onen atzaparretan utzirik, iges egin zuan etxetik.

       Aditzen dezu, nere anima, zer, eta nolakoak diran bekaturako bide eta perill urkoak. Eta nai dezu benaz eta biotzetik bekatuan ez erortzea? Aldegizu bada onetarako bide eta perilletatik. Lazoetatik aldegiten duana seguru arkitzen da, dio Espiritu Santuak. Begira, bazter guzietan zabalduak dauzka etsaiak bekaturako sare eta lazoak.

ZAZPIGARREN
ERAKUSALDIA

Bekaturako bideak ez utzitzeagatik
bekatariak eman oi dituen aitzakien gañean.

       Bekaturako bide eta perill urkoetan nastusik bizi dan bekataria, arkitzen da etsai galgarriaren katez lotua, eta betiko su eta garren artera amiltzeko zorian. Ala ere gauz arritzekoa! Oetatik asko daude bekatuan llilluratuak, eta ez due heren katea gaiztoen mendetik irten nai: eta hau egiñ ordean, eman oi ditue, bekatuaren bideak ez utzitzeko, aitzakiak. Zu ere, nere anima, engañatu etzaitzan etsaiak, adirazi nai dizkitzut aitzakia oetatik batzuek.

       Lenengo aitzakia: joango naiz, esango du bekatariak, joango naiz arako etxe artara, non neretzat arkitzen dan bekaturako bidea; joango naiz beste perill artara, baña ez det ezergatik ere bekaturik egin nai. Engañatzen zera, Bekataria. Bekaturako bide eta perill urkoan bere naiez sartzen danak nai du bekatua, hitzez ezpada, obraz. Argatik dio Espiritu Santuak: Perilla nai duana, perillean bukatuko da. Gertatzen zaio onelako bekatariari argiaren inguruan jostatzen dabillen tximirrika edo ingumari gertatu oi zaiona. Badabill argi-inguruan tximirrika arin arin: begiratzen dio, eder deritza, eta zenbat eta geiago begiratzen dion anbat geiago llilluratzen da. Alderatzen zaio argiari bein ta berriz, eta erretzen zaio orain egoa, gero zankoa. Ezta ala ere zentzatzen, eta atzenean geratzen da guzia errea eta hilla. Hau bera gertatzen zaio bekaturako bide eta perillera juan nai duanari.

       Bigarren aitzakia: ezin egon naiteke urliarekin edo sandiarekin hitz egin gabe; baña uste det, emango didala Jaunak bekatuan ez erortzeko grazia. Engañatzen zera; zeren Jaunak emango dizu bekatuaren bideetatik aldegiteko grazia; baña aldegin lekuan zere naiez sartzen bazera bekaturako bidean, utziko zaitu zere griña txarren atzaparretan. Atozea, zere naiez sartzen bazera karobi erazeki batean, nai dezu gorde zaitzan jaunak erretzetik? Ez dezu ekusten, hau dala zorakeria andi bat?

       Hirugarren aitzakia: esango diot urliari, utzi dezala bizitza gaiztoa, bukatu dirala gure kontuak, egin dezala Konfesio on bat. Atozea, ta aitzakia orrekin iraun nai dezu bekaturako bidean? Uste dezu, esan horiekin zenzatuko dala urlia? Dagigun kontu; otsoak ardiren bat erabilli duala itotzeko zorian. Andik geroxeago badijoa ardia otsoa dagoan lekura, eta esaten dio: Otso Jauna, etzaitezela izan oraindaño bezein ardikoia, arrezazu bizimodu on bat. Atozea, uste dezu, orrenbesterekin onduko dala otsoa? Ondu ordean egotziko diozka atzaparrak ardi txoroari, eta egingo du artzaz gura duana. Hau bera gertatuko zaio, esan dan aitzakiarekin bekaturako bidea utzi nai ez duanari.

       Laugarren aitzakia: urliaren etxera joaten naiz, baña ez gauza gaiztotara; sandiarekin egoten naiz, baña ez da aspaldian bekaturik gertatu. Izan bedi egia oraiñ esan dan hau guzia; baña baldin egoerak, ibillerak eta moduak ematen badue juizio gaiztoak egiteko, eta esan-mesa pisuetarako bidea, eztakizu kendu bear dezula bide hau? S. Paulok esaten digu, utzi bear ditugula gauza gaiztoak ezezik, gaiztoen antza duenak ere.

       Bostgarren aitzakia: Zer esango due, etxe artatik irteten banaiz, edo ara joaten ezpanaiz? Zer, urliarekin hitzegiten ezpadet? Atozea, badakie edo ez zure bizitza gaiztoaren berri? Ezpadakie, beragatik ez due ezer esateko biderik, zeren milla bide eta modu izan oi diran etxe bat utzitzeko, eta bestera igarotzeko, onekin edo harekin gutxi hitzegiteko. Baña baldin badakie errian batzuek edo askok zure berri, poztuko dira oek, bide zuzenean sartu zerela, ekustean. Eta ez uste izan, ez dakizkiela zure kontuak: galde ezperen iturriai, sukaldeai eta labeaurreai.

       Seigarren aitzakia: Al banu utziko nuke bekaturako bide hau: ark pakea emango balit, ez nioke nik gaitzerako biderik emango; baña zertan nago ni, eta zer izango da nizaz harekikoa galdu ezkero? Atozea, eta eztakizu, anima bat bakarra dezula, eta hori galtzen badezu, guzia galduko dezula betiko? Zure eskuak edo oñak ematen badizu bekaturako bidea, ebaki ezazu, eta bota zeregandik, esaten dizu Jesu-Kristok: Hau da, zure esku-oñak beziñ gauza bearra baliz ere zuri bekaturako bidea ematen dizun hori, ken ezazu zeregandik, aldegizu.

       Zazpigarren aitzakia: berorrek dion bezeiñ gauza bearra bada bekaturako bide eta perillak utzitzea egingo det hori: botako det urlia; edo irtengo naiz etxe artatik; ez naiz geiago ara joango; baña eman bear dit gaur absoluzioa. Ah gezurtia! Zenbat bider orrelako hitzak eman dituzu, eta ala ere lenekoan, bertan geratu zera? Milla juramenturekin aginduko bazendu ere etzatzu sinisterik eman bear, Santo Thomas Villanuevak dionez: eta San Franzisko Xabierrek dio, etzatela absoluziorik eman bear ez gorrotoan bizi diranai, ez besteren gauza biurtu zezakeela, biurtu gabe egon diranai, eta bekatu loien bide eta perillak utzi ez dituenai. Utzi itzatzu bada, Kristaua, bide eta perill horiek benik-bein; presta zaite Konfesio on bat egiteko, eta orduan da absoluzioa artzeko sasoia.

       Zortzigarren aitzakia: utzi nuan bekaturako bidea geroztik ez da gure artean gertatu len bezalako gauz andirik. Eman bear dit arren absoluzioa. Atozea, eta ez dira izan edo erregalotxoak, edo elkarrekin hitz egiteko bidera irteteak, hitz loiak, keñadak eta oen anzeko gauzak? Bai, jauna, diozu: eta ori da bekaturako bideak benaz eta biotzetik utzitzea? Ez, baizik biotzez aetan egotea. Utzi itzatzu egiaz eta biotzetik, eta bitartean etzaude absoluzioa artzeko prestatua.

       Ona, nere anima, nolako aitzakiak eta apukoak billatu oi dituen bekaturako bideetan nastuak bizi diranak. Hau gerta ez dakizun, iges egizu, eta salba ezazu zure anima, Jeremiasek deadar egiten digun bezala.

ZORTZIGARREN
ERAKUSALDIA

Errietan egiñ oi diran fest-egunetan
etsaiak prestaturik dauzkan
bekaturako bide eta lazoen gañean.

       Egiñ oi dira errietan festak edo misterio andiren baten bidez, edo, bitarteko edo ongilletzat onratzen duen Santu edo Santaren eguna dalako, Fest oek lenbiziko Kristauen denboran ziran festa ederrak, garbiak, jaunaren eta Santuen onragarriak. Barautzen ziran bezperatik; arratsa Elizan igarotzen zuen orazioan; eta eguna zetorrenean komulgatzen ziran, eta obra onetan igarotzen zuen.

       Baldin egungo eguneko festak anziñako aen pare ipintzen badituzu, ekusiko dezu, ez duela elkarrekin antzik. Anziñako festetan onratzen ziran Jauna eta Santuak; oraingoetan desonratzen dira era askotara: Anziñakoetan obra onak egiñaz erakusten zan gure Erlijio Santaren edertasuna eta birtutearen bidea; oraingoetan erakusten da bekatua askotan beintzat, eta egin dira idoloen festen anzeko. Hitz batean egun oetarako prestatzen ditu etsaiak bekaturako asko bide eta lazo. Entzun itzatzu, Kristaua, oetatik batzuek.

       Jarri zaite, festegunetan ekusi oi diran gauzai bekiraldi bat ematen: ekusiko dezu, egun horietan gauak eta egunak igarotzen dituela askok iskanbillan, jokoan eta edanean batez ere arako hermit-artan festa danean. Ekusiko dezu, gizonezkoak eta emakumezkoak, zarrak eta gazteak eguna argitu baño len dijoazela basoetan nola-nai, eta lasaikeria andian. Ekusiko dezu, nola hermitaren inguruak betetzen diran jendez, eta nola iñoren beldur gabe igarotzen duen eguna zorakerietan. Ekusiko duzu, asko biurtzen dirala etxera illundu ezkero. Nork esan zenbat bekaturako bide eta perill prestatuko dituan etsaiak, onela hermiten ingurura fest-aitzakian jendea biltzen danean? atoz erriaren barrunbean egiten diran festai ere begiratzera. Ekusiko dituzu plazetan, batez ere illuntzera dijoanean, fedegabeko jendeen artean ere itsusiak izango lirakean modu asko, ala hitzeran, nola keñadetan. Ekusiko dituzu etxeak, karrerak, zokoak, bideak neskatxez eta mutillez beteak. Arriturik geratuko zera, adituko ta ekusiko dituzun gauzakin, eta esango dezu: Oek dira Kristauen festak? Hau da Jaunaren eta Santuen onran egiten dan festa? Ez, baizik bekatuen sutegia, etsaiaren sare eta lazoz beterikako bidea, eta garbitasun edo Kastidadearen eriotzako denbora.

       Nere anima, oroi zaite; Bataioko egunean beti-betiko utzi zinduala Munduaren zorakeria oek. Aldegizu bekaturako bide eta perilletatik. Fest-egunetan jokatu nai badezu, edo beste jolas garbiren batean denbora igaro nai badezu, izan bedi hau Jaunaren beldur Santua duen lagunakin; bestela gertatuko zatzu beste askori gertatu zaiona, edo bekatuan erortzea eta galtzea Jaunaren grazia ta adiskidetasuna.

BEDERATZIGARREN
ERAKUSALDIA

Iñuteria deritzan denborako perillen gañean.

       Jesu-Kristo gure Jauna Mundura etorri zan artean, jenderik geienak, edo alde aldean guziak bizi ziran Jainko egiazkoaren ezaguera gabe, eta Jainkoaren lekuan adoratzen zituen nortaki zer gauzak, eta oen artean asko gizon eta emakume gaisto ere bai. Jainko gezurrezko oetatik bi ziran Luperco eta Baco, eta oen onran egiten zituen festak iñuterian. Deitzen diogu onela urte berritik austerrerañako denborari, eta beste leku batzuetan deritza: iñoteriak, iduteriak, aratuzteak, zanpanzartak.

       Zer festa ote ziran iñuterian Lupercori eta Bacori egiten zitzaizten festak? Guziz lotsagarriak; fest oetan egiten zan guzia alabaña etzan ergelkeria, luxuria, gizonak eta emakumeak nolanai ibiltzea, ordikeria eta iskanbilla besterik. Jesu-Kristoren Lege Santak aienatu zituan idoloak, edo Jainko gezurrezkoak; baña ez dira aienatu, oek onratzeko jende fedegabeak ipiñi zituen festa eta usanza loi-lotsagarriak. Zenbat bekaturako bide eta perill ez dira arkitzen zori gaistoko egun horietan? Zenbat anima ez dira amiltzen bekatuaren osiñean? Egia hau ezagutzeko, begira, egun horietan lotsarik batere gabe egin oi diran gauzai. Zoaz erriz erri, ekusiko dituzu asko elkarren leian edanean igarotzen. Ekusiko dituzu neskatxak mutillen, eta mutillek neskatxen janzian, eta bazter guzietan ergelkeriaz gala egiten duela. Ez due denbora onetan iñoren beldurrik, ez begiak, ez mihiak, ez belarriak, ez eskuak? Zer esango det illuntzeko puntuan egiñ oi diran danza lotsagarriaz? Zer, etxeetan eta bideetan gertatuko diran lasaikeriaz? Zer?

       Baña ken ditzagun begiak idolatriaren kutsu nazkagarri oetatik, eta zuk, nere anima, egizu asmo osoa perill oetatik aldegiteko. Hau da Eliz Ama Santak guzioi eskatzen diguna, eta hau zuri eragiteko artu ditu neurri ederrak. Onetarako ipiñi zuan Kandelari eguneko festa Birjiña txit Santaren onran, zeren egun onetan egiñ oi ziran idoloen onran asko ibillera eta jolas zikiñ. Onetarako garizumaren aurreko hiru igandeetan oska dagote bere hume guziai, utzi ditzeen Munduko zorakeriak, eta presta ditezen Zeruko ondasun eta atsegin-kontentuak irabazteko. Onetarako erri andietan ipintzen du Jaun Andi-Sakramentatua agirian berrogei orduz iñuturiko azkeneko hiru egunetan. Ez da erri txikietan onenbeste era, baña, zerk eragotziko dizu agertu batzuek Elizara egitea, eta Jesus maitagarria, egun oetan, ekusten dituan txarkeri ta bidegabeen ordez fede bizi batekin adoratzea eta onratzea? Eta Elizara etortzeko erarik ezpadezu, zerk eragotziko dizu, zere etxetik hau bera egitea? Ezpadakizu nola hau egiñ gero ipiñiko da liburutxo onetan Erakusaldi laburtxo bat onetarako. Irakurtzen ezpadakizu, ez orregatik naigabetu, egizu biotz onarekin alegiña Jesus onratzeko, dala agur umillez, dala Fede, Esperantza, Karidade ta Kontriziozko afektoz, dala erregu eta estazioren batzuek egiñaz.

AMARGARREN
ERAKUSALDIA

Bekatutik aldegiteko gauza bearra da
animaren lenengo etsaia,
edo Demonioa garaitzea.

       Aldegizu bekatutik: hau da bizitz onean azkeneraño irauteko, eta betiko bizitza doatsua iristeko bear dan lenengo gauza. Aurreko Erakusaldietan ukitu dira lan hau ongi egiteko zenbait bide guziz egokiak eta bearrak. Orain begiratu bear dezu, nere anima, zeiñ gauza bearra dan zure lenengo etsaia garaitzea.

       Animaren etsaietatik lenengoa, eta guzien erregea da Demonioa. Hau da bere antustez edo Soberbiaz Munduaren asieratik Jainkuaren kontra altxa zan Aingeru gaiztoa, eta Zerutik betiko su eta garren artera amildu zana. Deitzen zaio era askotara; batzuetan Demonioa, besteetan Deabrua; batzuetan Satanas; besteetan Luzifer; batzuetan Anziñako Sugea, zeren Sugearen aotik hitzegin, eta bere losentxakin engañatu zuan Eba; besteetan gezurraren Aita edo Gurasoa, zeren gezurrez bekatuan amilderazo zituan lenbiziko gurasoak. Etsai galgarri onek bere mendean ditu beste ezin kunta al adiña Aingeru gaisto, antustean jarraitu zioenak, eta oez baliatzen da animai bazter guzietan gerra egiteko. Jesu-Kristok bere eriotzarekin garaitu zuan artean andia izan zan etsai galgarri onen eskua eta agintea; bada Munduaren bazter guzietan, edo beintzat geienetan, aienatu zuan Jainko egiazkoaren ezaguera, eta Jainkoaren lekuan bera adoratu zuen jenderik geienak. Baña Jesu-Kristok garaitu zuan gurutzean, eta geratu zan Katean dagoan Zakurra bezala. Ari diteke zaunkaz onelako Zakurra, baña ez dio utsikirik egingo beraren ortzetara dijuanari baizik. Hau bera gertatzen da etsai izugarri onekin; egin dezake zaunka, edo bere losentxakin eta gogorazio txarrakin eman dezake bekaturako bidea, baña ez dio iñori utsikirik egingo, bere naiez aren lazoetan nastutzen danari baizik. Ala ere animak engañatzeko baditu milla tranpa eta lazo, eta oetan ez erortzeko ernai bizi bear dezu. Zure inguruan dabil beti gau ta egun; zaitzen zaitu lagun artean, eta bakarrik zaudenean; jaiean eta astean, jatean eta edatean, lotarakoan eta esnatzean: ezagutzen du, zeiñ dan zure saiets argalena, eta zeiñ zure griña nagusia, edo zugan geiena agintzen duana, eta andik asiko zatzu gutxika, eta urrutitik lazora deitzen. Ernai bazaude ezkutatuko da, eta zabartua bazaude, erasoko dizu alde guzietatik. Hau da, nere anima, zuk garaitu bear dezun lenengo etsaia. Garaitzen da hau orazioz eta umiltasunez. Orazioz, Jaunari deitzen diozula estutasun guzietan, Aurrak bere Amari deitzen dien eran. Umiltasunez, ezagutzen dezula, etzerala zerez gai etsai hau garaitzeko, eta zure uste guzia ipintzen dezula Jaunagan. Jangoikoa gure alde bada, nor da gure kontra? Ez degiozula deitu etsaiari askok egiten duan bezala: Sarritan ezan ezazu biotzetik Jesus, Maria ta Jose, batez ere estutzen bazaitu tentazioak, eta iges egingo du etsaiak.

AMAIKAGARREN
ERAKUSALDIA

Bekatutik aldegiteko gauza bearra da
animaren bigarren etsaia,
edo mundua garaitzea.

       Animaren bigarren etsaia da Mundua; baña Munduaren izenez ez dezu aditu bear Munduko etxe eder galant hau; zeren etxe hau da Jaunaren eskuetako obra miragarria, gizonaren bizi lekua. eta berak bear dituan gauzaz ederki ornitua dagoan Jauregia. Zer ote da bada Mundua deritzan bigarren etsaia? Munduko etxe onetan bizi diran gaiztoak, dio S. Agustiñek, dirala zarrak edo gazteak, ezkonduak edo ezkongaiak, gizonak edo emakumeak.

       Gaiztoen talde hau da animai gerra egiten ari dan exerzitua, eta bere Agintari nagusia du Satanas. Hiru gisatara egiten du mundu gaiztoak gerra. Egiten du benik-bein bekatua eta bekatuan amiltzeko bideak erakutsiaz dala exenplo gaiztoz, dala losentxaz. Eta nork eztaki zenbat anima atxitzen dituan Munduak era onetan? Egiten du gañera Munduak gerra onren, doaien eta ondasunen ustearen bixkarekin. Desleiala da bere hitzetan, eta geienean onraren lekuan ematen ditu desonrak, penak eta naigabeak; eta ondasunen ordez utzi oi ditu bere serbitzariak Kalean edo Ospitaletan. Ala ere ezin konta al adiña anima engañatzen ditu. Atzenean gerra egiten du munduak berarekikoa galtzeko beldurrez. Beldur hau zabaldua dago bazter guzietan, etxeetan, errietako batzarreetan, eta estadu guzietan, eta onekin edo harekin utsegin dedin beldurrezo egiten dira egia bear ez lirakean gauzak, edo egin gabe uzten dira egin bear lirakeanak.

       Nere anima, aldegin nai dezu bekatutik? Utzi bada mundua, edo gaistoen taldea beti-betiko, Bataioan agindu zenduan bezala: Munduaren adiskide izan nai duana egiten da Jainkoaren etsai, dio Santiagok, Utzi betiko lagun gaistoak; eta zeregan erabaki ezazu ezergatik ez egitea bekatu dan gauzarik ez Munduaren ustean, ez Munduarekikoa galtzeko beldurrez.

AMABIGARREN
ERAKUSALDIA

Bekatutik aldegiteko gauza bearra da
animaren hirugarren etsaia,
edo aragia garaitzea.

       Animaren hirugarren etsaia da aragia. Aragiaren izenez emen aditzen da gaitzerako gugan arkitzen dan gura eta makurtasuna, dala borondatean eta adimentuan, dala sentiduetan; baña nola sentiduen gura txarrak saloagoak eta nabarbenagoak diran guziai ematen zate aragiaren izena. Gaitzerako gura txar oek gurekin jaiotzen, gurekin azitzen, eta gurekin biziko dira lurraren gañean gauden artean: eta dira gure etsairik andienak, zeren gerengandik ezin osotoro kendu ditzakegun.

       Aragiak, edo gaitzerako gura txarrak gerra izugarria egiten dioe animari; asaldatzen due alabaña, batzuetan antuste edo soberbiaren aldetik; emendik dator bakoitzak bere burua laudatzeko, iñoren mendean ez egoteko, guraso ta Buru diranen aginduak ez egiteko gura; emendik besteak baño geiago izan nai bat, dala onran, dala edertasunean edo janzian. Beste batzuetan asaldatzen du lurreko izanen, edo ondasunen egarriak; emendik ditugun gauzakin ez kontentatzea, bear adiña izan arren; degunari biotza itsastea, eta besterenari ere atzaparra egotzi nai izatea. Batzuetan ekiten dioe animari gorputzaren atsegin lizunen gogoetak; emendik ekusi bear ez lirakean gauzak ekusteko, eta debekaturik daudenak aditzeko, hitzegiteko, kontatzeko, ukitzeko naikundeak. Besteetan ekiten dioe bere etsaiaren kontra aspertzeko, apendutzeko edo benganza artzeko zaleak. Batzuetan estutzen du jateko ta edateko gogoak, ongi dan neurriaz kanpora; besteetan, illuntasunez eta tristuraz betetzen due lagun urkoaren onrak eta haren berri onak. Atzenean anima gaixoak igerritzen eta ezagutzen du beregan onerako atzerapen, eta nagitasun andi bat. Eta nork esan, gaitzerako gura oetatik beste zenbat jaiotzen diran sustrai gaiztoen alsuma edo muskillak bezala?

       Ekusten dezu, nere anima, zer, eta nolakoa dan zure hirugarren etsaia? Ekusten dezu, zer bizilagunak dituzun zure etxapean bertan? Garaitu bear ditutzu bada gaitzerako gura txar oek, baldin bekatutik aldegin nai badezu: Jesu-Kristorenak diranak ukatu eta gurutzefikatu due aragia bere gura guziakin, dio S. Pablok. Hau agindu zenduan Bataioko egunean, eta hau egizu, ukatuaz zure gura txarrai, berak eskatzen duena, eta zure sentiduak, begiak, belarriak, mingaña eta eskuak gordetzen dituzula gauza debekatuetatik. Eska zaiozu Jaunari umilki, eta sarritan bere grazia ta laguntza, zeren hau gabe gai etzeran lan onetarako.

AMAIRUGARREN
ERAKUSALDIA

Bekatutik aldegiteko gauza bearra da
gaitzeraro gura, griña,
edo pasio nagusia garaitzea.

       Gaitzerako gugan arkitzen diran gura, griña edo pasioak ez dira guziak berdiñak; izango da oen artean bat besteak baño geiago tontorra altxatzen duana, eta animari bekaturako gerra geiago ematen diona. Aur denboran griña bat izango da nagusi, gazte denboran beste bat, eta zartzean beste bat. Batzuen griña nagusia izango da antustea edo soberbia, arrotasuna, eta guzian agintari izan naia. Besteena izango da edanerakoa. Batzuena gorputzaren atsegin lotsagarrietarakoa, dala hitzez, dala eskuz, dala begiz, dala bestela. Besteena ondasuna ondasunari erantsitzekoa, naiz bide zuzenez, naiz bide okerrez; besteena lagun urkoaz nolanai hitzegitekoa. Batzuena borrokan, iskanbillan ibiltzeko, besteena alferkeriarako. Griña eta pasio nagusi oek ezitzen eta eskuratzen ezpadira, gaztetxoak diran bitartean, eta hau egin lekuan oitutzen badira, gura duenarekin irtetera, txit nekez eskurako dira. Ala ere, gauza negargarria! Gaitzerako gura eta griña guzien artean geiena barkatzen zaiona, izan oi da griña nagusia, zeren maiteena dan. Egiten du bekatariak griña nagusiarekin Saulek Amalezitakin egin zuana. Agindu zion Jaunak desegin eta urratu zitzala Amalezitak, barkatu gabe, ez andiai, ez txikiai: ez eta ganaduai ere. Hil zituan Saulek Amalezitak, baña barkatu zion Erregeri, baita onen artalde ederrai ere, eta aserrerazo zion Jaunari. Hau bera egin oi du bekatariak bere griña txarrakin; garaituko eta hilduratuko ditu bear bada oetatik zenbait, baña griña guzien nagusi, eta Erregeari barkatzen dio. Ala gertatzen da geienean edanerako, hitz desonestoak esateko, lagun urkoaz nolanai miztoa erabiltzeko griña nagusia duenakin; ez due biotzik oni bizia kentzeko, eta herekin daramee obiraño.

       Nere anima, nai dezu bekatuan ez erortzea? Begira bada, zein dan zure griña ta pasio nagusia, eta oni besteen Erregeari bezala bizia kendu bear diozu. Ezi edo garaitu dezula, uste izan arren, ez zabartu, zeren S. Bernardok dionez, lepoa ebakita ere berriro agertu oi dan. Griña nagusia garaiturik ekin giezu besteai ere banaka, eta beti asi zaite burua guziena altxatzen duanagandik. Onela aldegingo dezu bekatutik. Nere ondoren etorri nai duanak uka beza bere burua, edo bere griña txarrak, esaten dizu Jesu-Kristok.

AMALAUGARREN
ERAKUSALDIA

Bekatutik aldegiteko gauza bearra da
berenez bekatu ez diran gauzen gurak ere,
dagoten neurri eta muga-barrunbean
loturik idukitzea.

       Gaitzerako gura eta griñaz gañera badira, nere anima, beste gura eta deseo batzuek, berenez bekatu ez diran gauzen gose eta egarri geiegi bat ekarri oi duenak. Eztakit oek, edo gaitzerako griñak bekaturako perill geiago dakarten Bekatura argiro zaramatzian gura eta naikuntza erraz ezagutzen dezu, eta ala nai izatera, garaitzeko neurriak artzen dituzu; baña, berez bekatu ez dan gauzaren gurari erraz barkatzen zaio: badijoa aziaz, eta mallaz malla eramango zaitu bekatu askotan erortzeko perill urkora. Asiko da zure gogo eta biotza gura hari itsasten; oarkabean bezala osotoro itsatsia geratuko da; eta sasoi onetara iristen danean, perill urkoan zaude era eta tranzea datorrenean, Jaunaren Legea ausitzeko. Begira ezperen egun oro gertatzen danari. Urlia onra-zalea da, eta onra nai izatea, bakoitzak bere mallan eta dagokan eran, ezta bekatu; ala ere askorentzat da bekatu askotan erortzeko perill urkoa gura hau, zeren oni itsatsia daukeen biotza; eta norbaitek ukitzen baditu alde onetatik, erori oi dira gorrotoaren eta erausi pisuen bekatuetan. Sandia da ondasunzalea; ondasunak nai izatea bide onez, eta bere mallan ongi igarotzeko, ez da bekatu. Ala ere griña onetan askok ipintzen due biotza, eta nastutzen dira ezin konta al adiña bekatutan. Berendia arkitzen da ezkontzeko asmoakin, eta onik agertzen bada; eta ezkondu nai izatea, Jainkoak eta Eliz Ama Santak nai duen bezala, ez da bekatu. Ala ere ainbesterañokoa da askoren ezkondu nai hau, non amilderazten dituan asko, bekatutan. Hau bera gertatzen da, apainduretan eta beste munduko gauzetan biotza ipintzen bada.

       Nere anima: zure Jaun eta Jabea bat bakarra da; hau da zure Jaungoiroa. Berak egin zinduan ezerezetik, eta berak erosi zinduan, gizon egin, eta gurutzean bizitza emanik. Ez du nai beragen baizik zuk zure biotza ipintzea. Amatuko dezu, dio, nire Jaun eta Jaungoikoa zure biotz guziaz; beraz ez dezu emengo onra, ondatun eta atsegin-kontentuetan ipiñi bear: eta hau gerta ez dakizun, zure gura eta deseoak eskura bear dituzu, edo lotu dagoten neurri eta muga barrunbean. Hitz batean, bekatu ez diran gauzaz beraz ere baliatu bear dezu, Jaungoikoa biotz osoz amatzeko laguntza diran bezanbat. Argatik dio S. Paulok: Emazteak dituenak, bizi bitez, ezpalitue bezala: negar egiten duenak egiten ezpalue bezala: atsegin-kontentuz bizi diranak, atsegiñik ezpalue bezala: erosturak egiten dituenak, erositako gauzen jabe ezpalira bezala. Esan nai du, Jainkoaz osteronzeko gauzetan ez dala biotza ipiñi bear, eta oen gura eta desoak ukatu eta ezi bear dituzula. Hau ez egitera amilderazoko zaitue bekatu askotan.

AMABOSTGARREN
ERAKUSALDIA

Bekatutik aldegiteko gauza bearra da
tentazioak garaitzea: eta zer onetarako
egin bear dan tentazioaren aurretik,
tentazioaren denboran, eta ondoren.

       Lurraren gañean zizi zeran artean, tentazioen bagak egingo dizue, nere anima. Hau da gure lenbiziko gurasoen bekatuak berekin dakarren ondoren negargarria. Argatik zion Job Santuak: Gerra da gizonaren lurreko bizitza guzia. Zoaz noranai; zoaz, naiz lagun artera, naiz bakardadera, eta toki guzietan arkituko zera tentazioen gerrarekin, dala etsai galgarriaren, dala munduaren aldetik; baña gerrarik andiena izango da zure gura eta griña txarrak emango dizuena. Eskritura Santan irakurzen da zenbait aldiz, Jainkoak tentatu duala nor bait; baña aditzen da, progatu duala nekeren batekin onerako. Ala egin zuan Tobiasekin, Abrahanekin, Job Santuarekin. Etsai galgarria bakarrik da munduarekin eta aragiarekin gaitzerako tentatzallea. Argatik Jauna serbitzeko asmoa artzen duanak presta beza bere anima tentazioa datorreneko, eta pelea bedi garaitzeko. Eztago beste biderik bekatutik aldegiteko. Enzun ezazu orain, zer egin bear dezun tentazioaren aurretik, tentazioaren denboran, eta ondoren.

Tentazioaren aurretik
egin bear dana

       Lenbizia: Etzaitezela zere naiez sartu tentazioan, S. Gregoriok esaten digun bezala; bestela erraz igaroko zera bekatuaren perillera, eta emendik bekatura, egun oro gertatzen dan bezala. Sarean sartzen bada bat, erraz geratuko da trabaturik, Eskritura Santan adirazten zakunez. Ez dizut esan nai, utzi ditzatzula zure egin-bideak, pensamentu gaisto edo beste tentazioren bat etorri dedin beldurrez; baizik etzabiltzala tentazioen billa bezala.

       Bigarrena: Kontuz begiratu bear dezu, zein dan zure animak duan saietsik argalena, edo zeiñ aldetik geiena utsegiñ oi dezun, zeren andik gerrarik andiena etsaiak emango dizun. Alde argal hau gordetzeko etsaiaren ekiñ-aldietatik, ipiñi bear diozkatzu sendogarri onak, dala Jaunari eta Birjiña txit Santari laguntza eskatuaz, dala Sakramentuak artuaz, eta asmo sendoak egiñaz tentazioari lekurik ez emateko. Gerrako denboran gaztelu bat gorde nai duanak, alde argalenari kontu egiñ oi dio arreta andienarekin.

       Hirugarrena: Etsaia garaitu nai badezu, ez fiatu zeregan, baizik zure uste guzia ipintzu Jaunaren laguntzan: eta uste onekin zaude alai eta biotz andiarekin etsaiaren tentazioak garaitzeko. Era onetan prestatua dagoanagandik laster aldegiten du etsaiak. Zeiñ argala dan gure etsaia! dio S. Bernardok; bada ez du iñor garaitzen, garaitua izan nai duana baizik. S. Paulok biotz prestu batekin esaten zuan: Jaungoikoa gurealde bada, nor da gure kontra? Jauna, esaten zion Job Santuak: jarri zaite nere alde, eta betor nornai nere kontra.

Tentazioaren denboran
egin bear dana

       Aditu dezu, nere anima, zer egin bear dezun tentazioaren aurretik. Ezta asko hau, etsaia garaitzeko. Badira gerrarik ez dan denboran gerrari trebeen eran hitzegiten duenak, baña datorrenean gerra eta peleatu bearra, biotzgabe, eta zer egiñ eztakiela geratzen diranak. Hau bera gerta eztakizun zuri ere, sinistu ezazu, etsaia eta onek prestatzen dituan tentazioak garaitzeko, peleatu bear dala; orregatik ikasi bear dezu ongi peleatzeko modua. Adi ezazu orain modu hau, beste oberen bat ezpadakizu:

       Lenbizia: Tentazioa datorrenean, etzaitezela asi musinka, edo buruarekin ibillera farragarriak egiñaz, zeren bestela, are geiago etsaiak estutuko zaituan.

       Bigarrena: Ez dezu pelean sartu bear beldur geiegirekin, zeren onelako beldurrak berak ugaritzen dituan tentazioak. Ipintzu zure ustea Jaunagan; eta Jaunarekin batean peleatzeko, noren beldur izan bear dezu?

       Hirugarrena: Igerritzen dezunean tentazioren bat datorkizula, dala garbitasunaren, dala lagun urkoaren kontra, zoaz lenbaitlen begira dagokizun Jaunagana, eta tentazioa oles egiten asitzen bada ere biotzaren ateetan, ez eranzun; onela aldegingo du etsaiak, lotsaturik bezala, zeren aterik idiki ez diozun. Hau da tentazioa garaitzeko biderik onena eta errazena. Ezpazaio lapurrari utzitzen etxean sartzen, kalte gutxi egin dezake etxeko gauzetan.

       Laugarrena: Askotan edo geienetan gertatzen dana da anima oartu baño len tentazioa ixilik pensamenturaño igotzea, eta gaitzerako mandatuak egiten asitzea. Oraindik ere erraz garaitu diteke, baldin bereala anima altxatzen bada Jaunaganonz, eta tentazioari eranzun gabe ekiten badie gogorazio onai. Mandatari batek laster aldegingo du etxe batetik, etxekoandreak edo nagusiak ezertan artzen ezpadio mandatua, eta erantzun ere gabe ekiten badie beste lanai.

       Bostgarrena: Baña zabartzen da askotan anima, ongi oartu gabez; nola pensamentu edo gogorazio txarra datorkion. Asitzen da begiratzen, nolakoa, txuria edo beltxa, polita edo itsutsia dan, eta emendik dator esnatzea etxapeko jende gaizki ezia edo gaitzerako gura eta griña txarrak. Eta anima orduan arkitzen da perill andian, kontuan erortzen danean armak artu, eta gogotik saiatzen ezpada etsaiaren kontra peleatzeko. Orduan lenengo arma da esatea: Bizi bedi Jesus, hil bedi bekatua. S. Migelek, Luziferren kontra peleatu zanean, otsegin zuan: Nor Jainkoa bezalakorik? Bigarren arma, deitzea biotz osoz Jaunari eta Birjiña txit Santari: Jauna, gorde nazazu, galdua naiz bestela. Ala deitu zion S. Pedrok Jesu-Kristori, itsasoan itotzeko perillean ekusirik bere burua. Birjiña guziz Santa, zure sortze garbiaren izenean gorde nazazu bekatutik.